Türkiye’nin gündeminde bir süredir uyuşturucuyla mücadele operasyonları var. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yürüttüğü soruşturmalar sonucunda, işadamları, gazeteciler, sosyal medya fenomenleri, uyuşturucu satıcıları gözaltına alıp tutuklanıyor, kimilerinin hakkında yakalama kararları çıkartılıyor ve kamuoyu olan biteni ilgiyle izliyor. Uyuşturucu kullanımına başlama yaşının maalesef 12’ye düştüğü, artık ilkokul çocuklarının bile tehdit altında olduğu Türkiye’de bu operasyonların ne derece çözüm odaklı olduğu, uyuşturucu sorununa kökten çareler aramanın nasıl programlanacağı merak edilirken, tarihinde “afyonla mücadele” gibi büyük bir deneyim bulunan Çin’in güncel uygulamalarının örnek oluşturduğunu rahatlıkla söylemek mümkün.
Gençlik uyuşturucudan korunmuş durumda
Çin’de yaşadığım yıllardaki gözlemlerimden, okuduğum ve seyrettiğim haberlerden de net olarak biliyorum ki Çin, özellikle gençliğini uyuşturucudan korumuş durumda. Bunun gerisinde yatan en önemli faktör de eğitim. Çin’in uyuşturucuyla mücadelesi, gençleri uyuşturucudan korumaya yönelik önlemler bakımından hem caydırıcı hukuki uygulamaları hem de eğitim-farkındalık odaklı kampanyaları içeriyor. Çin’in uyuşturucuyla mücadelede en üst düzey politika ve koordinasyon organı olan, doğrudan Devlet Konseyi çatısı altında faaliyet gösteren “Çin Ulusal Narkotik Kontrol Komisyonu” (NNCC), konuyla ilgili ulusal stratejiyi, mevzuat önceliklerini ve yıllık kampanyaları belirleyerek, güvenlik, sağlık, eğitim, gümrük, siber denetim ve propaganda kurumları arasındaki eşgüdümü sağlıyor. Komisyon ayrıca her yıl “Çin Uyuşturucu Durum Raporu” yayınlayarak, istatistikleri açıklıyor. NNCC’nin çalışmalarını destekleyici ve tamamlayıcı kurumlar olarak da Ulusal Sağlık Komisyonu, Eğitim Bakanlığı, Gümrükler Genel İdaresi, Siber Uzay İdaresi, Çin Komünist Gençlik Birliği ve Kadın Federasyonu’nu sayabiliriz.
Anti-uyuşturucu eğitim kampanyası
Uyuşturucu üretimi, kaçakçılığı ve satışına karşı sert cezaların uygulandığı Çin’de, gençleri hedef alan uyuşturucu suçları için hukuki yaptırımların daha da artırıldığını önemle belirteyim. Devlet, narkotik maddeleri hassas şekilde kontrol altında tutmak için düzenli olarak yeni maddeleri yasak listesine ekliyor, yeni tür uyuşturucuların ve ilaçların kötüye kullanımının önlenmesi amacıyla etkin güncellemeler yapıyor. Ama komisyonun çalışmalarının en önemli ayağını eğitim, farkındalık ve toplumsal katılım oluşturuyor. Çin hükümeti 2025 yılı boyunca özellikle çevrim içi platformlarda gençler arasında uyuşturucu içeriklerinin yayılmasını önlemek amacıyla çok sayıda kurumun katıldığı bir kampanya yürüttü, siber denetim ekiplerinden kadın örgütlerine, iç güvenlik organlarından eğitim kurumlarına kadar geniş bir katılımla sürekli uyarılarda bulunuldu. Okullardaki anti-uyuşturucu eğitimleri de gerek dersler gerekse özel seminerler şeklinde yıl boyunca sürdürüldü.
Gençleri uyuşturucudan uzak tutmak için devlet politikası düzeyinde önem verilen unsurlardan biri de aile ve toplum sorumluluğunu artırmak. Uyuşturucu tehlikesinin önlenmesinde ailelerin aktif rolü sürekli vurgulanıyor, toplumdan destek isteniyor, halk uyuşturucu satış girişimlerinin yetkililere bildirilmesi konusunda teşvik ediliyor. Öte yandan uyuşturucu bağımlılığına yönelik rehabilitasyon merkezleri iyileştiriliyor, özellikle genç bağımlılar için çeşitli tedavi ve yeniden topluma kazandırma programları uygulanıyor.
Kullanıcı sayısı 896 bin
Çin, 1,5 milyar nüfusa sahip bir ülke ve NNCC’nin verilerine göre halen toplam kayıtlı uyuşturucu kullanıcı sayısı 896 bin. Bu sayı, bir önceki veriye göre yüzde 20,3’lük bir düşüşü gösteriyor ve ülke nüfusunun yüzde 0,064’lük oranına karşılık geliyor. Üç yılı aşkın süredir tekrar uyuşturucu kullanmayan, yani rehabilite edilen insan sayısı ise 4,078 milyon olarak açıklandı. Bu da bir önceki yıla göre yüzde 7,6 artış demek. Son olarak, 2024’te 196 bin uyuşturucu kullanım vakasının tespit edildiğini, bu çerçevede yüzde 1,1’lik bir azalma görüldüğünü ekleyeyim.
Klasik ağır uyuşturucu kullanımını önlemek ve azaltmak konusunda kayda değer bir başarı gösteren Çin’in şimdiki hedefi, kullanımda artış eğilimi görülen daha erişilebilir ve ucuz alternatif maddelerin kullanımıyla mücadele etmek. 2024’te 65 bin şüphelinin yakalandığı, 42 bin uyuşturucu davasının sonuçlandığı ve uyuşturucuyla mücadele konusunda önceliği eğitime veren Çin’in bu konuda atacağı adımları hep birlikte göreceğiz.
