Türkiye 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nı coşkuyla kutlarken, kimi zaman iddia edildiği gibi dünyada çocuklara bayram armağan eden tek ülke olmadığını da belirtmekte yarar var. Örneğin Çin’de de her yılın 1 Haziran günü kutlanan bir Ulusal Çocuk Bayramı söz konusu.
Söz konusu gün aslında yalnızca Çin’de değil, dünyanın pek çok ülkesinde çocuk bayramı olarak kutlanıyor ama Çinliler için biraz daha farklı ve derin bir anlamı var, çünkü kökeninde söz sahibi konumundalar. Öte yandan biraz da karışık sayılabilecek bir tarihçesi var 1 Haziran’ın. Bununla birlikte Çin’de çocuklara adanan birden fazla bayram olduğunu da önemle belirteyim.
Günümüzde Çin Ulusal Çocuk Bayramı, Uluslararası Çocuk Günü etkinliğinin bir yansıması olarak kutlanmakta. Tarihsel süreç Kasım 1949’da Moskova’da düzenlenen Uluslararası Demokratik Kadın Federasyonu’nun bir toplantısına dayanıyor. Toplantının amacı, çocukların yaşam hakkını, sağlıklarının korunmasını, bakım ve eğitimlerinin sağlanmasını sağlamak olarak belirlenmiş ama bunun öncesi de var.
1931’den itibaren Çin’in Çocuk Günü, Çin Yardımseverler Federasyonu’nun önerisiyle 4 Nisan’da kutlanıyordu. 1 Haziran’a alınması, devrimden sonra Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla 1949’da Halk Konseyi tarafından kararlaştırıldı. Bu gün diğer sosyalist ülkelerde de aynı işlevi görüyordu. Birkaç yıl içinde bu modern çocuk bayramı Çin’in zengin bayram sisteminin bir parçası haline geldi, büyük kutlamalara konu oldu. Sloganı, “Çocuklar odaktır” şeklindeydi.
San Francisco’daki Çinli yetim çocuklar
Öte yandan, 4 Nisan’ın öncesinde de kutlama günü olarak gene 1 Haziran söz konusuydu. Yıl 1925, yer San Francisco… Zamanın Çin başkonsolosu kentteki tüm Çinli yetim çocukları bir araya getirdi ve bir tatil günü boyunca onlar için çeşitli eğlenceler, gösteriler düzenledi ve yüzlerce çocuğun mutlu olduğu 1 Haziran günü yavaş yavaş geleneksel hale gelerek yaygınlaştı.
Çin’de özellikle “Tek Çocuk” politikasının uygulandığı dönemde yaygın biçimde önemsenen, “savunmasız” oldukları kabul edilen çocuklara adanmış 1 Haziran gününün dışında da çocuk bayramları var, bazı bölgeler ve bazı etnik gruplar da kendi geleneksel çocuk bayramlarını düzenliyor. Örneğin Guizhou eyaletinin güneydoğusunda bulunan Miao halkı, her yıl ikinci ayın ikinci gününde “Köprü Bayramı”nı kutluyor. Miao halkı, köprülerin insanlar ile tanrılar arasında bağ kurduğuna inanıyor, çocukları koruduğunu ve kutsadığını düşünüyor. Bu nedenle, bir çocuğun doğumundan sonra ailesi ve o çocuğa bir köprü kuruyor veya var olan bir köprüyü çocukla ilişkilendiriyor. Bunlar ille de gerçek köprüler değil tabii, sembolik boyutlardaki köprüler de aynı işlevi görüyor.
Çocuklar odak noktada
Yunnan eyaletindeki Dai’ler de her ikinci ayın onuncu günü çocuklar için “Boyalı Yumurta Bayramı”nı gerçekleştiriyor. Bu bayram süresince bir Dai köyünün çocukları boyunlarına küçük bir çanta asıp içini boyalı yumurtalarla dolduruyor. Çocuk grupları köyde bir toplanıp eğlenceler düzenler ve sonunda yumurtalarını yiyor.
Shui halkının “Kadın ve Çocuk Festivali” de bu kapsamda değerlendirilebilir. Et, pirinç ve yumurtaların ön planda olduğu, renkli kâğıtların damga vurduğu bu gün boyunca her şey çocuklar içindir, onların sağlık, güvenlik ve mutlulukları önceliklidir.
60 ülkede kabul gören Dünya Çocuk Günü ve Çin’deki değişik yansımalarının öncelikli hedefi, hangi ırktan, hangi milletten, hangi renkten olursa olsun, gülümseyen çocuk yüzlerine tanıklık edebilmek. Çünkü çocuklar odak noktadır.
Çin’in 1990 yılında Birleşmiş Milletler’de kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni imzalayan ülkelerden birini olduğunu, sözleşmenin imzalandığı yıl “Çin Halk Çumhuriyeti Ergen Olmayanları Koruma Yasası”nın yürürlüğe girdiğini, yasanın çocukların hak ve çıkarlarının korunmasında halen önemli rol oynadığını da ekleyeyim. Çocuklara “günümüzün imparator ve imparatoriçeleri” muamelesinin yapıldığı bir ülkede adeta her günün çocuk bayramı gibi geçmesi ise doğal elbette.
