Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi (JUNO), bugün 20.000 ton sıvı sintilatörle dolum işlemini tamamlayarak resmi olarak faaliyete geçti ve veri toplamaya başladı. Haberi Çin devlet televizyonu CCTV News duyurdu.
On yılı aşkın hazırlık ve inşa sürecinin ardından JUNO, dünyanın faaliyete geçen ilk ultra büyük ölçekli ve ultra yüksek hassasiyetli nötrino araştırmalarına özel bilimsel tesisi oldu.
Deneme operasyonu sırasında elde edilen ilk veri seti, tasarım hedeflerine tam anlamıyla ulaştı ya da bu hedefleri aştı. Bu dönüm noktası, parçacık fiziğinin en büyük sorunlarından biri olan nötrino kütle sıralamasının belirlenmesi konusunda önemli bir adım atılmasını sağlarken, bilim insanlarının güneşten, süpernovalardan, atmosferden ve yerküreden gelen nötrinolar üzerinde öncü araştırmalar yapmasına da olanak tanıyor. Böylece bilinmeyen fiziğin keşfine kapı aralanıyor.
JUNO'nun merkezinde, Güney Çin'in Guangdong Eyaleti’ne bağlı Jiangmen şehrinin Kaiping bölgesindeki bir granit tepe katmanının derinliklerine inşa edilmiş yeraltı salonunda, 44 metre derinliğindeki silindirik bir havuza yerleştirilmiş sıvı sintilatör dedektörü bulunuyor. Dedektör, 41,1 metre çapında paslanmaz çelik bir ağ yapı ile desteklenen, 35,4 metre çapında akrilik bir küre içinde yer alıyor ve bu küre 20.000 ton sıvı sintilatör ile doldurulmuş durumda.
Dedektör;
- 20.000 adet 20 inçlik,
- 25.000 adet 3 inçlik fotoçoğaltıcı tüple,
- Kablolar, manyetik koruma sargıları, ışık perdeleri ve diğer bileşenlerle donatıldı.
JUNO, yaklaşık 53 kilometre uzaklıktaki Taishan ve Yangjiang nükleer santrallerinde üretilen nötrinoları tespit edebiliyor ve bu nötrinoların enerji spektrumlarını benzersiz bir hassasiyetle ölçebiliyor.
Zorlu proje, 2015 yılında Çin Bilimler Akademisi (CAS) ile Guangdong Eyalet Hükümeti iş birliğiyle başlatıldı. Yapımı, 17 ülke ve bölgeden 74 araştırma kurumunu temsilen yaklaşık 700 bilim insanından oluşan büyük bir uluslararası ekip tarafından yürütüldü.
Dünyanın en güçlü nötrino araştırma deneylerinden biri olarak kabul edilen JUNO’nun en az 30 yıl çalışması öngörülüyor.
"Çığır açıcı bir ilerleme"
CCTV’ye konuşan JUNO ekibi sözcüsü Wang Yifang, şu ifadeleri kullandı:
“JUNO’nun dolum sürecinin tamamlanması ve veri toplamanın başlaması, çığır açıcı bir ilerlemedir. Bu tesis, maddenin ve evrenin doğasıyla ilgili temel sorulara cevap arayan bilim insanları için benzersiz bir araçtır.”
Nötrinolar, maddeyi oluşturan 12 temel parçacık arasında en küçük ve en hafif olanıdır. Elektriksel yükleri yoktur ve ışık hızına yakın bir hızla hareket ederler. Büyük Patlama’dan bu yana evrene yayılmışlardır ve yıldızlardaki nükleer tepkimeler, süpernova patlamaları, nükleer reaktörlerin çalışması ve kayaçlardaki radyoaktif bozunmalar gibi birçok olgunun oluşumunda rol oynarlar.
