Şap hastalığı nedir, nasıl bulaşır? Şap hastalığı hayvandan insana bulaşır mı?
Şap hastalığı, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Kurban Bayramı sonrasında artan vaka artışları nedeniyle hayvan pazarlarının kapatılması sonrasında merak ediliyor. Tarım ve hayvancılıkla uğraşanların yakından takip ettiği şap hastalığı, özellikle büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar arasında hızla yayılan, ciddi ekonomik kayıplara neden olabilen viral bir enfeksiyondur. Son yıllarda zaman zaman görülen şap vakaları, hem üreticilerde hem de tüketicilerde endişeye neden olabiliyor. Peki, şap hastalığı nedir, nasıl bulaşır? Şap hastalığı hayvandan insana bulaşır mı?
Şap hastalığı (Foot and Mouth Disease - FMD), çift tırnaklı hayvanları etkileyen son derece bulaşıcı bir viral hastalıktır. Etkeni “Aphthovirus” adlı bir virüstür. En sık sığır, koyun, keçi ve domuzlarda görülür. Hayvanlarda yüksek ateş, ağız içinde yaralar, tırnak aralarında ve memelerde lezyonlarla kendini gösterir. Şap hastalığı ölüme neden olmasa da süt veriminde ciddi düşüşlere, kilo kaybına ve hayvan ticaretinde kısıtlamalara yol açtığı için ekonomik açıdan büyük risk taşır.
Şap hastalığı nasıl bulaşır?
Şap hastalığı, hayvandan hayvana doğrudan temasla veya dolaylı yollarla çok hızlı şekilde yayılabilir. Bulaşma yolları şunlardır:
Enfekte hayvanların tükürüğü, sütü, dışkısı veya burun akıntısıyla temas
Kirli yem, su veya ekipman kullanımı
İnsanların elleri, giysileri veya araçlarıyla virüsün taşınması
Havanın etkisiyle uzun mesafelere taşınması (özellikle rüzgarlı havalarda)
Virüs, dış ortamda oldukça dirençlidir. Bu da hastalığın kontrolünü zorlaştırır ve yayılma hızını artırır.
Şap hastalığı insana geçer mi?
Şap hastalığının insanlara bulaşma ihtimali oldukça düşüktür. Çok nadir durumlarda enfekte hayvanlarla yoğun temas halinde olan kişilerde hafif semptomlarla görülebilir. Ancak bu vakalar oldukça sınırlıdır. İnsanlarda görüldüğünde; hafif ateş, ağızda yaralar ve ciltte kızarıklık gibi belirtilerle sınırlı kalır. Şap hastalığı insanlarda ciddi sağlık sorunlarına neden olmaz ve genellikle kendiliğinden iyileşir.
Şap hastalığından nasıl korunulur?
Hayvanların düzenli aşılanması
Şüpheli hayvanların karantinaya alınması
Ahır ve ekipmanların dezenfekte edilmesi
Hayvan hareketlerinin kontrol altına alınması
Tarım ve hayvancılık personelinin hijyen kurallarına uyması
Şap hastalığının belirtileri nelerdir?
Şap hastalığının belirtileri genellikle 2-12 gün arasında ortaya çıkar ve şu şekilde sıralanabilir:
Ağızda ve dilde yaralar: Bu yaralar, hayvanların ağzında acıya ve iştahsızlığa yol açar.
Ağızda fazla tükürük: Virüsün etkisiyle, hayvanlar aşırı tükürük salgılar.
Ayaklarda şişlik ve yaralar: Özellikle tırnak etrafında ve ayak tabanında yaralar oluşur, bu da hayvanın yürürken zorlanmasına neden olur.
Ateş ve halsizlik: Hayvanlar ateşlenir ve normalden daha az aktif olurlar.
İştah kaybı: Şap hastalığına yakalanan hayvanlar, besin alımında zorluk yaşarlar.
Şap hastalığının tedavisi ve kontrolü
Şap hastalığının tedavisi, hastalığı tamamen ortadan kaldırmaya yönelik değildir. Ancak enfekte hayvanların belirtilerini hafifletmeye yönelik bazı önlemler alınabilir:
Destek tedavisi: Sıvı ve elektrolit tedavisiyle hayvanların genel durumları iyileştirilebilir.
Antibiyotikler: İkincil enfeksiyonların önlenmesi amacıyla antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
Ağrı yönetimi: Ağrı kesicilerle hayvanların rahatlaması sağlanabilir.
Bunun dışında hastalığın yayılmasını önlemek için karantina uygulamaları, izolasyon ve hijyen önlemleri son derece önemlidir.
Şap hastalığının önlenmesi
Şap hastalığının önlenmesinde en etkili yöntem, aşılamadır. Şap hastalığına karşı geliştirilen aşılar, hayvanların bağışıklık kazanmalarını sağlar ve hastalığın yayılmasını engeller. Aşılar genellikle bölgelerdeki tüm hayvanlara uygulanır. Bunun dışında hayvanlar arasında temasın sınırlanması ve karantina uygulamaları da oldukça önemlidir.
