ABD Başkanı Donald Trump, 1 Şubat'ta imzaladığı kararname ile Çin'den yapılan ithalata yüzde 10 gümrük vergisi getirmişti. Söz konusu tarife, 4 Şubat'ta yürürlüğe girmişti. Trump, 4 Mart'ta, önceki kararnamede yaptığı değişiklikle Çin'e yönelik gümrük vergilerini yüzde 10'dan yüzde 20'ye yükseltmişti.
Çin yönetimi de Trump'ın tarife artışına ABD'den ithal belirli ürünlere ilave gümrük vergileri ve ABD'li şirketlere yaptırımlarla karşılık vermişti. Trump, seçim kampanyasında Çin'den ihraç edilen ürünlerin gümrük tarifelerini yüzde 60'a kadar yükseltebileceğini ifade etmişti.
MALİYET ABD’Lİ TÜKETİCİLERE
Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü'nün verilerine göre, son birkaç yılda ABD'nin Çin'e uyguladığı cezai tarifelerin maliyetinin yaklaşık yüzde 90'ı Amerikalı tüketicilere ve şirketlere yüklendi. Enstitü tarafından yapılan araştırmalar, Çin'e cezai tarifelerin uygulanmasının, ABD imalat endüstrisindeki ara ürünlerin tedarik maliyetinde yüzde 13'lük bir artışa yol açtığını gösteriyor. Diğer çalışmalarda da çıkan sonuç aynı.
Bununla birlikte, Trump yönetimi Amerikan halkını tarifelerin “ABD’yi yeniden harika yapacağına" inandıramadı. Trump'ın Çin'e yönelik tarifeleri 2018'deki ilk döneminde başladı ve Biden yönetimine kadar devam etti. Ancak Çin'in ABD ile olan ticaret fazlasını azaltamadı.
“GÜLÜNÇ” BAHANELER
Çinli yorumculara göre, ABD yönetiminin Çin'e uyguladığı tarifeler için aradığı bahaneler “gülünç” hâle geldi. Bunun da öne çıkan örneği ABD'deki fentanil krizinden Çin’in sorumlu tutulması.
Çin Ticaret Bakanlığı tarafından Şubat ayı başlarında yapılan açıklamada, Trump'ın hamlesinin uluslararası ticaret kurallarını “ciddi bir şekilde ihlal ettiğini” belirtilerek, ABD “samimi bir diyaloğa girmeye ve işbirliğini güçlendirmeye” çağırıldı. Bakanlık kısa süre önce de ABD’den, fentanil meselesiyle ilgili Çin mallarına uygulanan ek gümrük vergilerindeki "yanlış uygulamaları" düzeltmesini istedi. Bakanlık, ABD’den dayanaksız şekilde "suçu başkasına yüklemeyi" bırakmasını talep etti.
ABD, fentanil meselesini gerekçe göstererek Çin ürünlerine yüzde 20 gümrük vergisi uyguluyor. Çin Ticaret Bakanlığı bu eylemi “dayanaksız” olarak nitelendirdi ve “tipik bir korumacılık, tek taraflılık ve zorbalık örneği” olarak tanımladı. Bakanlık sözcüsü Washington’ın kendi fentanil sorununa nesnel ve rasyonel bir şekilde yaklaşması ve ele alması gerektiğini ekledi.
“FENTANİL ABD’NİN SORUNU”
Çin Dışişleri Bakanlığı da “Fentanil Amerika'nın sorunudur. Çin tarafı Amerika Birleşik Devletleri ile narkotik karşıtı kapsamlı bir işbirliği yürütmüş ve kayda değer sonuçlar elde etmiştir” açıklamasını yaptı.
2019 gibi erken bir tarihte Çin, fentanil maddelerin resmi sınıflandırmasını duyurdu ve dünyada fentanil maddeleri resmi olarak sınıflandıran ilk ülke oldu. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin (UNODC) 2023 raporu, Çin-ABD uyuşturucuyla mücadele işbirliğinin yasadışı fentanil öncü kimyasalların ele geçirilmesinde yıllık yüzde 47'lik bir artışa yol açtığına açıkça işaret etti. Bu etki Interpol gibi çok taraflı kurumlar tarafından da kabul edildi. Bakanlık sözcüsü Lin Jian “ABD tarafı fentanil meselesinden yararlandı ve tarife baskısı ve şantaj konusunda ısrar etti” diye konuştu.
Çinli yorumculara göre ticaret dengesizlikleri karşısında ülkeler karşı karşıya gelmemeli; kapsayıcı büyümeyi sağlamak için diyalog ve işbirliği yoluyla farklılıklarını karşılıklı anlayış temelinde çözmelidir. “Küresel ekonomi ancak birlikte çalışarak birbirine bağlanabilir, esneklik gösterebilir ve ortak refahı sağlamak için daha adil olabilir. Tarife savaşında kazanan yok.”
Çin yönetiminin açıklaması da sertleşti: “Çin herhangi bir dış baskıya ve şantaja boyun eğmeyecek. Çin ile tarife savaşı başlatarak kendisi için bazı faydalar elde etmek isteyen ABD veya başka bir ülke olsun, Çin'den gelen karşı önlemleri kabul etmeye hazır olmalıdırlar.”
Özetle, Trump yönetiminin ABD ticaret ortaklarına keyfi olarak cezai tarife uygulaması, yalnızca ABD'nin hayati ekonomik çıkarlarına zarar verecek ve küresel ticaret düzeninin temelini sarsacaktır.
