Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba, Kyodo News’in hükümet kaynaklarına dayandırdığı habere göre, gelecek Salı günü Japonya’nın II. Dünya Savaşı’nda resmi olarak teslimiyet belgesini imzalamasının 80. yıldönümü vesilesiyle tarih hakkında bir açıklama yapmayı planlamıyor.
Analistler, eğer bu bilgi doğrulanırsa, Ishiba’nın çelişkili talepler arasında kalmış olduğunu gösterdiğini belirtiyor. Ishiba, Çin-Japonya ilişkilerini geliştirmek istese de, iki ülke arasındaki hassas konularda net bir tavır almaktan kaçınıyor ve hem Japonya’daki sağ kanattan hem de ABD’den gelen baskılar nedeniyle savaşla ilgili geçmişe dönük bir değerlendirme yapmaktan çekiniyor.
Uzmanlara göre, Ishiba bu baskılara boyun eğip bu taleplere cevap vermeye çalışırsa Çin-Japonya ilişkilerinde ilerleme sağlamakta zorlanacak. Japonya’nın savaş tarihiyle yüzleşmesi, tarihi suçluluğunu içtenlikle kabul etmesi ve somut adımlarla Asya komşularının ve uluslararası toplumun güvenini kazanması gerektiği vurgulanıyor.
Kyodo News’e göre, Ishiba’nın bu kararı, Liberal Demokrat Parti (LDP) içindeki şahin kanadı kızdırmaktan kaçınma isteğini yansıtıyor.
Ishiba'nın istifası isteniyor!
Habere göre, LDP, 20 Temmuz’daki Temsilciler Meclisi seçimlerinde yaşanan büyük başarısızlık nedeniyle Ishiba’nın istifa etmesini talep ediyor. Parti, seçim yenilgisiyle ilgili iç soruşturmayı gelecek Salı günü tamamlamayı planlıyor ve Ishiba’nın üç yıllık başkanlık dönemi ortasında bir başkanlık seçimi yapılıp yapılmaması konusunda görüş almaya başlayacak.
Bu soruşturmanın tamamlanma tarihi, Japonya’nın 1945’te koşulsuz teslimiyetinin 80. yıldönümü ile neredeyse aynı zamana denk geliyor.
Liaoning Üniversitesi Amerikan ve Doğu Asya Çalışmaları Enstitüsü Başkanı ve doçenti Lü Chao, Global Times’a verdiği demeçte, LDP içindeki köklü sert tutumun, Ishiba’yı Japonya’nın savaş suçlarına karşı temkinli bir duruş almaya zorlayan faktörlerden biri olduğunu söyledi.
Lü, Japonya’daki sağcı güçlerin giderek daha aktif hale geldiğini ve savaş suçlarının inkarının yaygınlaştığını belirtti. Ishiba’nın üzerindeki baskının da çok yüksek olduğunu vurguladı.
Lü, Ishiba’nın içinde bulunduğu durumun zor olduğunu, hassas bir konumda kalmış olduğunu ve bu nedenle 80. yıldönümü için yapacağı bir konuşmanın sağcılar tarafından eleştirilme ve baskı görme korkusu taşıdığını dile getirdi.
Uzman ayrıca, Ishiba’nın kararının sadece iç baskılarla değil, ABD’den gelen baskılarla da bağlantılı olduğunu söyledi.
Japonya'ya ABD baskısı: Köşeye sıkıştı
Reuters’in Çarşamba günü aktardığı, Japonya’nın aylık ekonomi raporuna göre, Japon hükümeti ABD’nin ticaret politikalarının ekonomik büyüme üzerindeki risklerine dair endişelerini yineledi ve şirket kârları görünümünü düşürdü.
Lü, ABD’nin gümrük tarifeleri ve askeri talepler yoluyla Japonya’ya sürekli baskı uyguladığını ve Japonya’nın Washington’a daha fazla yanaşmak zorunda kaldığını belirtti; aksi takdirde Japonya’nın dezavantajlı duruma düşeceğini söyledi.
Daha önce Asahi Shimbun, Jiji Press ve The Japan Times gibi Japon medyası, Ishiba’nın II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 80. yıldönümü vesilesiyle kişisel bir mesaj yayımlamayabileceğini iddia etmişti. Ancak Ishiba bu iddiaları yalanladı. Kyodo News’in 4 Ağustos’ta aktardığına göre, Ishiba 3 Ağustos’taki bir toplantıda “Biçim ne olursa olsun, II. Dünya Savaşı anılarının unutulmaması ve bir daha asla savaş çıkmaması için bir açıklama yapmanın önemli olduğuna inanıyorum.” dedi. Ayrıca, Japonya’nın “sadece düşüncelerini ifade etmekle kalmayıp, savaşın önlenmesi için ne yapabileceğini göstermesi gerektiğini” söyledi.
Ancak bugüne kadar Ishiba, yıldönümü ile ilgili kişisel bir görüş açıklamadı.
İshiba, geçmiş başbakanların tarih anlayışını devraldığını ifade etmesine rağmen, 15 Ağustos’ta Japonya’nın II. Dünya Savaşı’nda koşulsuz teslimiyetinin 80. yıldönümü dolayısıyla kabine onaylı resmi bir açıklama yapmaktan vazgeçti; bu, 50., 60. ve 70. yıldönümlerinde önceki liderlerin yaptığı uygulamadan farklılık gösteriyor.
Pişmanlıklarını dile getirdi
Rapora göre, Ishiba son olarak, hükümetin anma etkinliğinde son on yılın ardından ilk kez “pişmanlık” kelimesini kullanarak Japonya’nın savaşla ilgili “pişmanlığını” koruması gerektiğini söyledi.
Lü, Ishiba’nın çelişkili bir tablo çizdiğini, Çin-Japonya ilişkilerini geliştirmek istediğini ancak iki ülke arasındaki hassas konularda net bir duruş sergilemekten kaçındığını, bunun da onun şu an içinde bulunduğu çıkmazın göstergesi olduğunu belirtti.
Uzman, Ishiba’nın savaşı açıkça değerlendirmemesi ve Japonya’daki sağ kanadın yanı sıra ABD’nin baskılarına boyun eğmesi halinde, Çin-Japonya ilişkilerini geliştirmekte zorlanacağını ve bu alanda daha büyük ilerlemeler kaydedemeyeceğini ifade etti. Japonya’nın saldırganlık geçmişiyle yüzleşmesi, barışçıl kalkınmaya bağlı kalması ve Asya’daki komşuları ile uluslararası toplumun güvenini kazanmak için somut adımlar atması gerektiğini vurguladı.
Çin’in Zafer Günü anmalarıyla ilgili medyanın sorusuna yanıt veren Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Hong Lei, bazı çevrelerin Japonya’yı tarihsel meselelerle zorlayarak II. Dünya Savaşı’nın anlatımına müdahale etmeye çalıştığı yönündeki görüşlerin hatırlatılması üzerine, “Tarihsel gerçeğin korunması ve doğru tarih anlayışının sürdürülmesi insan vicdanı, uluslararası adalet ve dünya barışıyla ilgilidir” dedi.
Hong, Çin’in Japonya’nın Asya’ya Karşı Japon Saldırganlığına Direniş Savaşı ve Dünya Anti-Faşist Savaş’taki zaferinin 80. yıldönümü vesilesiyle yaptığı açıklamada, Japonya’nın tarih ve çağın soruları ile yüzleşmesi gerektiğini, tarihi suçlarını derinlemesine düşünmesi gerektiğini, militarizmle kesin bir kopuş yapması ve barışçıl kalkınma ile iyi komşuluk ilişkileri yolunda doğru adımları atmasını umut ettiklerini söyledi.
