Modern teknolojik ilerlemenin en gerekli bileşeni olarak görülen nadir toprak elementleri Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Çin karşıtı politikalarında giderek merkeze oturuyor. Çin’in nadir elementler ve stratejik mineraller rezervine bağlı kalmak istemeyen Washington yönetimi çareyi savaş durumundaki Ukrayna’yı istismar etmekte buldu.

“Batı, İran’ı duymazlıktan geliyor” “Batı, İran’ı duymazlıktan geliyor”

ABD Başkanı Donald Trump pazartesi günü yaptığı açıklamada Ukrayna’ya yardımların nadir toprak elementlerine erişimin karşılığında devam edebileceğini söyledi. Trump “Şu anda onlarla bazı anlaşmalar üzerinde çalışıyoruz. Onlara sağladığımız bazı garantiler var. Ukrayna'da çok değerli nadir toprak elementleri olduğunu söylüyoruz. Biz garanti olarak ne koyduysak onu istiyoruz. Bu yüzden Ukrayna'yla, onlara sağladığımız şeyleri, nadir toprak elementleri karşılığında güvence altına alacakları bir anlaşma yapmayı düşünüyoruz." dedi.

Beyaz Saray’a çıkmasıyla birlikte Ukrayna krizini bir günde çözeceği sözünü veren ancak bu yönde herhangi bir ilerleme sağlamayan Trump ayrıca Ukrayna hükümetinin de bu tür bir anlaşmaya sıcak baktığını belirtti.

Zelenski “nadir peşkeşe” hazır

Ukrayna Devlet Başkanı Voledemir Zelenski, eski ABD Başkanı Joe Biden’a sunduğu “zafer planı” çerçevesinde nadir toprak elementlerini Batı’nın kullanımına açmaya hazır olduğunu beyan etmişti.  Kiev yönetimi bunun karşılığında NATO’ya katılım takviminin netleşmesi, Rusya’nın içlerine dönük roket saldırılarının genişlemesi gibi bir takım izinleri talep etmişti.

Ukrayna Çevre Koruma ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da daha önce yaptığı açıklamada, ülke topraklarında nadir toprak elementleri de dâhil olmak üzere, dünya genelindeki kritik öneme sahip maden rezervlerinin yaklaşık yüzde 5’inin bulunduğunu bildirmişti.

Ukrayna’da uranyum, elektrikli araçların bataryalarındaki ana bileşen lityum ve sanayide dayanıklılığı ile öne çıkan titanyum yataklarının yanı sıra skandiyum, itriyum ve lantan gibi 17 nadir elementin bulunduğu düşünülüyor. Uzmanlara göre Ukrayna element çeşitliliği bakımından geniş bir yelpazeye sahip olsa da bu yatakların hiçbiri rezerv miktarı bakımından dünyadaki ilk 5 arasında yer almıyor.

Çin’den nadir element hamlesi

ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya ile savaşa sürülen Ukrayna’nın zayıflığından yararlanarak duyurduğu nadir element hamlesine paralel olarak Çin ise bu alanda Washington’a yönelik yeni önlemler duyurdu.

ABD’nin Çin’e karşı 4 şubatta uygulamaya koyduğu yüzde 10’luk ek vergiye misillime yapan Çin yönetimi tungsten, tellür, rutenyum, molibden ve ruthetium gibi maddelerin ihracatında kısıtlamalar getirileceğini belirtti.  Çin Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da  ABD’den ithal edilen kömür ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) için yüzde 15 oranında ek gümrük vergisi uygulanacağı duyuruldu. Ayrıca, ABD’den alınan ham petrol, tarım makineleri ve araçlar için de ek yüzde 10 vergi getirileceği açıklandı. Bu yeni tarifelerin 10 Şubat itibarıyla yürürlüğe gireceği bildirildi.

Nadir toprak elementi olarak adlandırılan toplam 17 adet element bulunuyor. Genelde toprak altında düşük küçük rezervler halinde bulunuyorlar. Ancak nadir toprak elementlerini 'nadir' yapan şey, rezervlerin azlığı değil bu elementleri işlemenin maliyetinin yüksek olması. Bu elementler, akıllı telefonlardan bilgisayarlara, elektrikli arabalardan yüksek teknolojili savaş uçaklarına ve uydulara kadar çok geniş bir alanda imalat süreçlerinin önemli bir parçası haline gelmiş durumda. Küresel nadir toprak elementi rezervlerinin yüzde 36'sı 22 milyon ton ile Çin'de bulunuyor. ABD'nin küresel rezervler içerisindeki payı ise yüzde 1,2 ile sınırlı. Çin'in ardından en büyük rezerve sahip ülkeler Brezilya ve Vietnam.