CGTN Türk Dış Haberler Servisi
ABD ile Çin arasında ticaret müzakereleri bu hafta Madrid’de yeniden başladı. Masada Washington’un tek taraflı tarife kararları, ihracat kontrolleri ve teknoloji kısıtlamaları var. Görüşmelere ABD Hazine Bakanı Scott Bessent başkanlık ederken, Çin tarafını ise Başbakan Yardımcısı He Lifeng ve Ticaret Bakanı Wang Wentao temsil ediyor. Her iki taraf da krizin küresel tedarik zincirlerine verdiği zararı sınırlayacak bir uzlaşı arıyor.
Ticaret savaşı, Şubat ayında Donald Trump’ın Çin mallarına yönelik sert tarifeler getirmesiyle başlamıştı. Pekin ise misilleme yaparak Amerikan tarım ürünlerine yüksek vergiler uyguladı ve özellikle soya fasulyesi alımlarını durdurdu. ABD’de toplam ithalat vergisi yükü kısa sürede yüzde 145’e kadar tırmandı. Mayıs ayında taraflar arasında yapılan ara uzlaşı ile bu oran yüzde 30’a indirildi. Ancak fikri mülkiyet hakları, mikroçip ihracat kontrolleri ve Çin pazarına erişim gibi başlıklarda görüş ayrılıkları devam ediyor.
Dakota’da soya krizi
Bu süreç, en ağır darbeyi Amerikan çiftçilerine vurdu. Soya fasulyesi, ABD’nin Çin’e ihraç ettiği başlıca ürünlerin başında geliyor. Normal şartlarda Kuzey Dakota’nın ürünlerinin yüzde 70’i Çin’e giderken, Pekin’in alımları kesmesi fiyatları baskıladı, üreticileri depolama ve finansman krizine itti. Bankaların kredi musluklarını kısması çiftçilerin yeni ekipman almasını zorlaştırıyor, arazi değerleri üzerinde baskı oluşuyor. Amerikan Soya Birliği’ne göre Çin’in ABD soyalığına uyguladığı ek vergiler yüzde 34’e ulaştı ve Brezilya ürünleri fiyat avantajı kazandı.
Amerikan medyası da bu tabloya geniş yer veriyor. The New York Times’ta Alan Rappeport imzalı, “Çin’in Amerikan Soya Fasulyesini Boykotu Çiftçileri Krize Sürüklüyor” başlıklı haberde Kuzey Dakota’daki çiftçilerin yaşadığı sıkıntılar ayrıntılı biçimde aktarıldı. Haberde, 76 yıllık çiftliğini işleten Gackle ailesinin bu yıl 400 bin dolar kayıp riskiyle karşı karşıya olduğu, normalde Asya’ya ihraç edilecek ürünlerin büyük çelik depolarda biriktiği belirtildi. Çiftçi Jordan Gackle, “Böyle giderse hacizleri yeniden göreceğiz” sözleriyle endişesini dile getirdi. Aynı haberde, Kuzey Dakota Soya Üreticileri Birliği Başkanı Justin Sherlock’un, anlaşma birkaç hafta içinde sağlanmazsa tek yıllık şokun çok yıllı bir krize dönüşeceği uyarısına da yer verildi.
Bessent’in de tarlaları var
The New York Times ayrıca, görüşmelere başkanlık eden Hazine Bakanı Scott Bessent’in Kuzey Dakota’da milyonlarca dolar değerinde tarım arazisine sahip olduğuna dikkat çekti. Etik kurallar gereği bu arazilerini elden çıkarması gerekirken henüz satmadığı, bu nedenle çıkar çatışması tartışmalarının gündeme geldiği vurgulandı.
Uzmanlara göre Çin, ABD tarımını hedef alarak Trump yönetimi üzerindeki baskıyı artırıyor. North Dakota State Üniversitesi’nden Prof. Bill Wilson, “Tarımda böylesine büyük bir sarsıntıyı hiç görmedim, çalkantılı zamanlardan geçiyoruz” diyerek tabloyu özetliyor.
