Stres seviyemiz arttığında ya da depresyonla mücadele ederken tatlı, karbonhidrat, şeker ve çikolata isteği duymak oldukça yaygın bir durumdur. Tatlıya duyulan bu yoğun arzu, bazen vücudumuzun eksik olan bir vitamin veya mineral gibi bir besin maddesini talep etmesinin de bir işareti olabilir.
Tabii ki, sevdiğiniz tatlılardan tamamen uzak durmanız gerekmez. Önemli olan, tatlı isteğinizin nedenini anlamak ve beslenmenizin dengeli ve besleyici olmasına özen göstermektir…
Peki, canımız neden tatlı çeker?
Alışkanlıklar
Tatlı yemek bazı insanlar için alışkanlığa dönüşmüş olabiliyor. Bu durum da tatlı yeme ihtiyacını artırabiliyor. Yani düzenli olarak tatlı tüketmek, vücudunuzun daha fazla şekere ihtiyacı olduğunu hissetmesine yol açabilir. Peki şekerli yiyecekler gerçekten bağımlılık oluşturabilir mi?
Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalarda net bir sonuca ulaşılamadı . Ancak rafine şeker içeren işlenmiş gıdaların beyinde dopamin isimli kimyasal bir maddenin salgılanmasını tetikleyebileceği düşünülüyor. Dopaminin beyindeki ödül sisteminde önemli rolü vardır. Dopaminin daha fazla salgılanması, daha fazla istek anlamına gelebilir. 2016 yılında gerçekleştirilen bir çalışmada ise işlenmiş gıdaların, özellikle ilave şeker içerenlerin, insanlarda ve laboratuvar farelerinde alışkanlık oluşturan davranışlara neden olabileceği bulundu.
Yapay Tatlandırıcılar
Yapay tatlandırıcıların zaman içinde insanların tat tercihlerini değiştirmesi mümkün olabiliyor. Çünkü yapay tatlandırıcıların tadı rafine şekere kıyasla çok daha yoğun. Dolayısıyla yapay tatlandırıcıların tadına alışan kişilerin, daha tatlı yiyeceklere olan isteklerinin daha güçlü olabileceği düşünülüyor. 2015 yılında yapılan bir çalışmada araştırmacılar, hem şeker hem de yapay tatlandırıcıları tüketmeyi bırakan 20 kişilik bir grupta katılımcıların tatlı yeme isteğini inceledi ve 2 hafta sonra katılımcıların yüzde 86,6'sının tatlı tüketme isteğinin kalmadığını bildirdi.
Stres ve Duygusal Nedenler
Stresli ya da üzgün olduğunuzda tatlı yeme isteğiniz artabilir. Çünkü stres durumunda vücutta yeme isteğiyle ilgili hormonlar da salgılanabilir. Örneğin yapılan bir çalışma, iştahı kontrol eden ghrelin hormonunun stresliyken salgılandığını gösterdi. 2015 yılında yapılan bir çalışmada ise uzun süre strese maruz kalındığında, rafine şeker ve yağ içeren yiyeceklere isteğin artabileceği ve bu durumun strese bağlı olarak kilo artışına neden olabileceği gösterildi.
Az Uyumak
2013 yılında yapılan bir araştırmada yeterince uyumayan insanların kilo alımına sebep olan yüksek kalorili gıdalar, özellikle daha fazla tatlı, tuzlu ve nişastalı yiyecekler tüketmeye istek duyduğu gösterildi. Bu durumun nedeni, insanların uyku eksikliği nedeniyle düşen enerji seviyelerini bu sayede yükseltmek istemesi olabilir.
Sağlık Sorunları
Kan şekeri düzeyi, tatlı yeme isteğini artırabilen faktörlerden biri. Rafine şeker içeren yiyecekler, kan şekeri düzeyinin hızla yükselmesine ve ardından hızla düşmesine neden olabilir. Bu ani düşüş ise daha fazla tatlı tüketme isteği oluşturabilir.
Tatlı yeme isteği tek başına bir sağlık sorununun göstergesi olmayabilir. Ancak sürekli tatlı yeme ihtiyacı hissetmek, açlık hâlinde odaklanmada güçlük yaşamak, sinirlilik, yemek yemeye rağmen sürekli aç hissetmek insülin ile ilgili sağlık sorunlarının işareti olabilir. Bu sorunu tespit edebilmek için sadece açlık kan şekerinin ölçülmesi yeterli olmayabilir ve daha kapsamlı değerlendirme yapılması gerekebilir. Örneğin yedikleriniz enerji olarak kullanılamayıp vücudunuzda yağ olarak depolanıyor olabilir. Özellikle fazla kilonuz varsa ve bu yağlanma karın bölgenizde belirginse bir endokrinoloji uzmanıyla görüşebilirsiniz.
