Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, 1 Eylül 2025’te ülkenin kuzey liman kenti Tianjin’de düzenlenen “Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ-SCO) Plus Zirvesi” kapsamında bir konuşma yaptı.
Xi, dünya genelinde artan belirsizlikler ve dönüşümler karşısında daha adil, kapsayıcı ve insan odaklı bir küresel yönetişim sistemi inşa edilmesi gerektiğini vurgularken, “Küresel Yönetişim Girişimi (GGI)” adıyla yeni bir öneri sundu.
Xi Jinping şunları ifade etti:
"Muhterem Katılımcılar,
Bu yıl, Dünya Anti-Faşist Savaşı'nın zaferinin ve Birleşmiş Milletler'in kuruluşunun 80. yıldönümüdür. Bu önemli dönemeç, geçmişi hatırlamamıza ve geleceği birlikte inşa etmemize vesile oluyor. Seksen yıl önce, uluslararası toplum iki dünya savaşının yıkıcı sonuçlarından önemli dersler çıkardı ve böylece küresel yönetişimde yeni bir sayfa açıldı. Bugün ise barış, kalkınma, işbirliği ve karşılıklı fayda tarihi eğilimler olarak sürerken, Soğuk Savaş zihniyeti, hegemonya ve korumacılık hâlâ dünyayı gölgeliyor. Yeni tehditler ve zorluklar artarak devam ediyor. Dünya, çalkantılı ve dönüşüm dolu bir döneme girmişken, küresel yönetişim yeni bir kırılma noktasında.
Zorluklar karşısında tarih bize gösteriyor ki; barışçıl bir arada yaşama idealiyle başladığımız yola sadık kalmalı, kazanan birlikte olur inancıyla ilerlemeli, tarihin akışıyla uyum içinde hareket etmeli ve döneme ayak uydurarak gelişmeliyiz.
Bu amaçla Küresel Yönetişim Girişimi (GGI)’ni önermek istiyorum. Adil ve eşitlikçi bir küresel yönetişim sistemi için tüm ülkelerle birlikte çalışmayı ve “insanlık için ortak gelecek topluluğu” hedefi doğrultusunda ilerlemeyi umut ediyorum.
Beş temel ilkemiz şunlardır:
Egemen eşitliğe bağlılık: Büyüklüğü, gücü veya zenginliği ne olursa olsun tüm ülkeler, küresel yönetişime eşit düzeyde katılmalı—hem karar almalı hem de sürecin faydalanıcısı olmalıdır. Uluslararası ilişkilerde daha fazla demokrasi sağlanmalı, gelişmekte olan ülkelerin temsil ve ses düzeyi artırılmalıdır.
Uluslararası hukuk kuralına uyum: BM Şartı ve uluslararası ilişkilerin temel normları eksiksiz ve tarafsız biçimde uygulanmalıdır. Çifte standartlara son verilmeli, birkaç ülkenin kendi belirlediği kurallar başkalarına dayatılmamalıdır.
Çok taraflılığın uygulanması: Küresel yönetişimin kapsamlı istişare, ortak katkı ve ortak fayda vizyonuna uygun uygulanması önemlidir. BM’nin statü ve otoritesi korunmalı; caydırıcılıktan ziyade işbirliğini güvence altına alacak bir sistem desteklenmelidir.
İnsan odaklı yaklaşım: Küresel yönetişim sisteminin halkın ihtiyaçlarını ön planda tutar şekilde yeniden düzenlenmesi gerekir. Bu sayede ortak insanlık sorunlarına daha etkin yanıt verilir; Kuzey-Güney uçurumu azaltılır ve tüm ülkelerin ortak çıkarları gözetilir.
Somut eyleme odaklanma: Sistemik, entegre ve sonuç odaklı bir strateji izlemeliyiz. Kaynakları etkin biçimde kullanmalı, ortak eylemlerle görünür kazanımlar elde etmeye çalışmalıyız. Uygulamadaki işbirliği desteklenmeli, sistem geride kalmamalıdır.
Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Kurucu Deklarasyon ve Tüzüğü, kuruluşun temellerinde daha demokratik, adil ve eşitlikçi bir uluslararası düzeni hedeflediğimizi ifade eder. Geçen 24 yıl boyunca, “Şanghay Ruhu”—karşılıklı güven, fayda, eşitlik, istişare, medeniyetler arası saygı ve ortak kalkınmaya olan bağlılık—ilkeleriyle hareket ettik. Bölgesel meseleleri birlikte ele aldık, platformlar kurduk, işbirliği sağladık ve küresel yönetişim alanında yeni kavramları geliştirip hayata geçirdik. SCO, küresel yönetişim reform ve gelişimine katkıda bulunan bir katalizör olarak önemini artırdı.
Dünyada yüzyılda bir görülen değişimin hızlandığı bu dönemde, SCO örnek teşkil etmeli, GGI’nin uygulanmasında liderlik rolü üstlenmelidir.
Barış ve istikrarın temini: SCO üyeleri, uzun vadeli iyi komşuluk, dostluk ve işbirliği antlaşmalarına dayanarak istikrarı sağlamıştır. İttifaklara katılmama, çatışma yaratmama, üçüncü taraflara karşı yönelmememiz gerektiğini vurgulamalıyız. Ortak tehditlere karşı birlikte hareket etmeli, SCO Güvenlik ve Uyuşturucu Karşıtı merkezlerini etkin kullanarak ortak güvenlik topluluğu inşa etmeliyiz.
Açık küresel işbirliğine öncülük: SCO ülkeleri büyük enerji kaynaklarına, güçlü pazar dinamiklerine sahiptir. Duvarlar örmek yerine yıkmalı; entegrasyonu, küresel refahı desteklemeliyiz. Yüksek kaliteli Kuşak ve Yol işbirliğini sürdürmeli, ekonomik küreselleşmeyi kapsayıcı hâle getirmeliyiz. Çin olarak enerji, yeşil sanayi ve dijital ekonomi gibi üç alanda işbirliğini yaygınlaştıracak platformlar kuracağız. Ayrıca önümüzdeki beş yıl içinde her ülkenin güneş ve rüzgâr enerjisi kapasitesini 10 milyon kilovat artırmayı hedefliyoruz. Yapay Zekâ işbirliği merkezi kurmaya, Beidou navigasyon sistemini paylaşmaya ve Ay Araştırma İstasyonu projesine katılıma hazırız.
Ortak insanî değerleri savunmalıyız: SCO içinde kültürel değişim dinamik, halklar arası etkileşim yoğundur. Farklı medeniyetlerin barış ve uyum içinde birlikte yazacağı sayfaları çoğaltmalıyız. Çin; siyaset, sürdürülebilir kalkınma ve geleneksel tıp forumlarına ev sahipliği yapacak. Önümüzdeki beş yılda diğer SCO ülkelerinden gelen hastaları ücretsiz olarak tedavi edecek, sağlık taramaları düzenleyeceğiz.
Adalet ve hakkaniyet savunucusu olmalıyız: SCO üyeleri adil tutumla, GÜney ülkelerinin çıkarlarını gözeterek uluslararası işlere katkıda bulunmuştur. Hegemonya ve güç siyasetine net karşı duruş sergilenmelidir. Çok kutuplu dünya düzeni ve daha demokratik uluslararası ilişkiler için alanda duruşumuzu korumalıyız. Birleşmiş Milletler, ASEAN, Avrasya Birliği ve Asya’da Güven Artırıcı Önlemler Konferansı gibi yapılarla işbirliğimizi genişletmeli, küresel ve bölgesel yönetişimi desteklemeliyiz.
Asırlık bir Çinli filozoftan alıntı yapacak olursak: "Büyük ilkeleri benimse, gerisi peşinden gelir." İki gün sonra Çin’de, Anti-Faşist Savaş’ın 80. yıl dönümünü anacağız. Pekin’de buluşacak dostlarımızla birlikte büyük ilkelere ve evrensel iyiye sadık kalmaya; II. Dünya Savaşı’na doğru tarih bilinciyle yaklaşmaya; zaferin değerlerini savunmaya ve küresel yönetişim reformu ile insanlık için ortak gelecek topluluğu inşa etmeye hazırız.
Teşekkür ederim."
