Zülal Çelik
C919, Çin Ticari Uçak Şirketi (COMAC) tarafından üretiliyor ve ilk teslimatı 9 Aralık 2022’de gerçekleştirildi. Uçak, 28 Mayıs 2023’te Shanghai-Beijing arasında ilk ticari seferini yaptı. Yerli üretim uçak, şu anda China Eastern Airlines ve China Southern Airlines tarafından kullanılıyor.
Peki C919, uluslararası devler Boeing ve Airbus’a ciddi bir rakip olabilir mi? CGTN Türk’e açıklamalarda bulunan Pilot Bahadır Acuner, hem C919’un teknolojik avantajlarını hem de sektörel dinamikleri detaylı şekilde değerlendirdi.
C919’un küresel potansiyeli
Acuner, C919’un Çin’in havacılık alanındaki yetkinliğini yansıttığını belirterek şunları söyledi:
“C919, Çin’in geliştirdiği ve diğer ülkelerden edindiği teknolojilerin bir birleşimidir. Bu uçak, sadece yerli pazarda değil, aynı zamanda uluslararası pazarda da kabul görebilecek bir potansiyele sahip. Avrupa Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA) tarafından onay almış olması, bu potansiyeli daha da güçlendiriyor. Avrupa hava sahasında bu uçağı görmemiz son derece mümkün. Ancak şunu unutmamalıyız ki Airbus ve Boeing gibi devlerin yıllarca edindiği deneyime henüz sahip değil. C919 şu an başlangıç aşamasında, ancak kullanıcıların memnuniyeti umut verici bir gösterge.”
Uçakların tasarım ve üretim süreçlerinde kullanılan malzemelerin uluslararası standartlara uygunluğuna dikkat çeken Acuner’e göre, C919, kompozit malzemelerle üretilmiş olup yakıt verimliliği ve çevresel sürdürülebilirlik açısından avantajlar sunuyor.
Boeing’in davaları devam ediyor
Havacılık sektöründe Boeing’in yaşadığı sıkıntılar da dikkat çekiyor. Acuner, bu konuyla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
“Boeing’e yönelik açılan davalar, şirketin itibarı üzerinde olumsuz bir etki bırakıyor. Amerikan Adalet Bakanlığı ile yapılan uzlaşma temyiz sürecinde bozulabilir. Ancak şu anki temel sorun, üretim kapasitesindeki düşüş. Boeing, eskiden ayda 40 uçak üretebilirken, günümüzde bu sayıya ulaşamıyor. Üretimdeki aksamalar hem havayolu şirketlerini hem de Boeing’i zora soktu. Ayrıca, denetim süreçlerinin sıkılaştırılması, üretim sürelerini daha da uzatıyor.”
Yeni proje C929: Çin’in kıtalararası uçağı
COMAC’ın gelecekte piyasaya sürmeyi planladığı C929, Çin’in havacılık alanında daha büyük hedefleri olduğunu gösteriyor. Acuner, bu projeyle ilgili şunları ifade etti:
“C929, 280-290 yolcu kapasiteli, uzun menzilli ve kıtalararası uçuşlara uygun bir uçak olacak. Bu proje, Çin’in Rusya ile yaptığı iş birliğiyle geliştiriliyor. Henüz motor üreticisi belirlenmedi ancak İngiltere, Amerika, Çin ve Rusya’dan birkaç güçlü aday var. Burada en önemli kriter, güvenilir ve sürekli üretim yapabilecek bir tedarikçi bulmak. Eğer bu aşamalar başarıyla geçilirse, C929, küresel havacılık piyasasında önemli bir alternatif haline gelebilir.”
Havacılıkta sertifikasyon sürecinin önemi
C919’un uluslararası havacılık otoritelerinden onay almasının önemine değinen Acuner, sertifikasyon sürecini şu şekilde açıkladı:
“Sertifikasyon, uçağın tasarımından uçuş testlerine kadar tüm süreçlerin detaylı bir şekilde incelenmesi ve onaylanması anlamına gelir. Bu süreçte, uçağın güvenlik standartlarına uyduğunu kanıtlayan veriler paylaşılır. C919, Avrupa’da bu süreci başarıyla tamamladı ve bu, uçağın küresel pazara girişinde büyük bir avantaj sağladı.”
Kazakistan’daki uçak kazası: Şüpheli detaylar
Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düşen Embraer 190 tipi uçakla ilgili gelişmeler de gündemdeki yerini koruyor. Azerbaycan Havayolları’na ait uçakta 67 kişi bulunuyordu ve kazada 38 kişi hayatını kaybetti.
Pilot Bahadır Acuner, bu kazayla ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu:
“Uçak enkazında görülen bazı delikler, bir hava savunma sistemi tarafından vurulmuş olma ihtimalini artırıyor. Havacılık kanallarında yer alan haberler, bu teoriyi destekler nitelikte. Eğer bu doğruysa, uçağın dışarıdan müdahale ile düşmüş olması son derece üzücü bir durum.”
