CGTN Türk Dış Haberler Servisi
Çin Devlet Konseyi tarafından yayınlanan Xinjiang konulu Beyaz Kitap, bölgenin yaşadığı dönüşümü uluslararası kamuoyuna duyurmayı amaçlıyor. Dönüşümün başlangıç noktası olarak güvenliği ve iç barışın önemine dikkat çeken Beyaz Kitap’a göre bölgede uzun süredir şiddet eylemleri yaşanmazken, halk merkezli yönetişimin güçlendirilmesi ile 2024 yılında vatandaşlar arasındaki ihtilafların yüzde 98’i arabuluculuk yoluyla çözüldü.
Güvenliği sağlanmasının ardından hızla kalkınma sürecinin başladığını belirten Beyaz Kitap, 2012’de yaklaşık 103 milyar dolar olan Xinjiang ekonomisinin 2024’e gelindiğinde 282 milyar dolara yükseldiğine dikkat çekiyor. Kişi başı gelir bu dönemde 5 bin dolardan 11 bin dolara yaklaşarak iki kattan fazla artış gösterdi. Hizmetler sektörünün payı yüzde 40’tan yüzde 48’e çıkarken, kentleşme oranı yüzde 44’ten yüzde 60’a ulaştı. Altyapı yatırımları da bu dönüşümün en güçlü göstergesi oldu: Demiryolu uzunluğu 9.200 kilometreyi aşarken, karayolu ağı 230 bin kilometreye ulaştı.
Bölgede yaşanan ulaşım yatırımları ve entegrasyonun dış ticarete yansıdığının altını çizen Beyaz Kitap “Çin–Avrupa Demiryolu Ekspresi 2024’te 16.400 sefer yaparak rekor kırdı. Dış ticaret hacmi 2012’de 24 milyar dolarken 2024’te 60 milyar dolara ulaştı. Ekim 2023’te kurulan Serbest Ticaret Pilot Bölgesi yalnızca bir yılda 9 binden fazla şirketi kendine çekti ve bölgenin ticaretinin üçte birini üstlendi.” bilgisini paylaştı.
Ekonomik büyüme: Resmi rakamlar halka nasıl yansıdı?
Çin Devlet Konseyi’nin hazırladığı belgede altı çizilen en önemli noktalardan birisi elde edilen gelirin halka yansıması oldu. 2012 ve 2020 yılları arasında bölgedeki 3 milyon insanın, 3 bin 600’den fazla köyün ve 35 ilçenin mutlak yoksulluktan kurtarıldığını aktaran Beyaz Kitap şu bilgileri paylaştı:
“2024’te kentlerde kişi başına ortalama gelir 5.800 dolar olurken, kırsalda 2.600 doları buldu. Eğitimde okullaşma oranları ülke ortalamalarının üzerine çıktı; lise seviyesinde oran yüzde 98’e ulaştı. Sağlıkta 19 binden fazla kurum ve 314 bin personel hizmet verirken, ortalama yaşam süresi 77 yıla yükseldi. Refahın artışıyla birlikte kültür ve turizmde de güçlü bir yükseliş yaşandı. 2012’de 48 milyon turist çeken Xinjiang, 2024’te 302 milyon ziyaretçiye ulaştı. Turizm gelirleri yaklaşık 50 milyar dolara çıktı. Altay dağlarından Taklamakan çölüne kadar uzanan rotalar küresel çapta tanınan destinasyonlara dönüşürken, kış turizmi 70’i aşkın tesisle öne çıktı. “
70 yıllık dönüşüm: Sürekli gelişip zenginleşecek
Beyaz Kitap’ta güvenlik, kalkınma ve tabana yayılan refaha yapılan vurgunun yanında dini özgürlükler özel bir çerçevede yer aldı. İnanç özgürlüğünün anayasal bir hak olarak koruma altında olduğu ancak bunun Çin’in toplumsal gerçekleriyle uyumlu olmasının gerektiğini belirten raporda farklı dinlerin bölgede bir arada yaşandığı vurgulandı. 2025 raporu sayısal veri paylaşmasa da, 2019’da yayımlanan Beyaz Kitap’a göre Xinjiang’da toplam 24.800 ibadet mekânı bulunuyor, bunların 24.400’ü cami olarak öne çıkıyor.
Raporun son bölümü ise şu ifadelerle sona eriyor:
“Ne kadar uzak görünürse görünsün, bir hayal onun peşinden gittiğimiz sürece gerçekleşebilir; ne kadar yüce görünürse görünsün, bir hedef onun için çalıştığımız sürece ulaşılabilir. Bu yıl, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin kuruluşunun 70. yıl dönümünü simgeliyor. İleriye baktığımızda, Tianshan Dağları’nın iki yakasındaki büyük girişimlerde ve Çin’in modernleşme yolculuğunda, Partinin yeni dönemde Xinjiang’ı yönetmeye yönelik kılavuzları şüphesiz kalıcı etkinliğini gösterecek, sürekli gelişip zenginleşecektir. Bu kılavuzların rehberliğinde, Xinjiang giderek daha geniş bir kalkınma yoluna girecek ve çok daha parlak bir geleceği kucaklayacaktır.”
