BRICS liderleri, Brezilya'nın yaptığı çağrı üzerine, ABD'nin uyguladığı gümrük tarifelerini ve olası sonuçlarını istişare etmek üzere çevrimiçi zirvede buluştu.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve diğer liderler, BRICS Liderler Zirvesi'ne video konferans yöntemiyle katıldı.
Xi, günümüzde dünyada yaşanan yüzyıllık değişim sürecinin hızlanarak devam ettiğini, bu süreçte hegemonya, tek taraflılık ve korumacılığın başlarını yeniden yükselttiğini hatırlattı. Bazı ülkelerin art arda ticaret savaşları ve gümrük vergisi savaşları başlatarak dünya ekonomisini ciddi şekilde sarstığını ve uluslararası ticaret kurallarına büyük zarar verdiğini vurgulayan Xi, bu kritik dönemde Küresel Güney ülkeleri arasında önde gelen bir grup olan BRICS ülkelerini açıklık, kapsayıcılık ve kazan-kazan ilkelerine dayalı BRICS Ruhu’nu savunmaya çağırdı.
Xi, BRICS ülkelerinin çok taraflılığı birlikte koruyarak çok taraflı ticaret sistemini muhafaza etmesi, “Büyük BRICS İşbirliği”ni ilerletmesi ve insanlığın kader birliğini ortaklaşa inşa etmesi gerektiğini dile getirdi.
Xi’den üç öneri
Xi, bu konuda üç öneri sundu. Çok taraflılığın sürdürülmesi ve uluslararası adalet ile hakkaniyetin savunulması gerektiğini vurgulayan Xi, “Tarih bize şunu gösteriyor ki, çok taraflılık halkların ortak arzusu ve dünya barışı ile kalkınması için önemli bir dayanaktır. Öne sürdüğüm Küresel Yönetişim İnisiyatifi, ülkelerin el ele hareket ederek daha adil ve makul bir küresel yönetişim sistemi inşa etmelerini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Ortak müzakere, ortak inşa ve ortak paylaşım ilkelerini benimsemeliyiz. Birleşmiş Milletler merkezli uluslararası sistemi ve uluslararası hukuka dayalı uluslararası düzeni korumalıyız.” ifadelerini kullandı.
Xi Jinping, açıklığın ve kazan-kazan işbirliğinin desteklenmesi ve uluslararası ekonomik ile ticari düzenin korunması gerektiğini kaydetti. Xi, tüm ülkelerin kalkınmasının açık ve işbirlikçi bir uluslararası ortamdan ayrılamayacağını, hiçbir ülkenin kendisini izole ederek kendi içine kapanamayacağını vurguladı. Xi, uluslararası durum nasıl değişirse değişsin, açık bir dünya ekonomisinin teşvik edilmesi, açıklık yoluyla fırsatların paylaşılması, kazan-kazan anlayışının gerçekleştirilmesi, merkezinde Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) bulunduğu çok taraflı ticaret sisteminin desteklenmesi, her türlü korumacılığa karşı çıkılması, kapsayıcı ve faydalı ekonomik küreselleşmenin savunulması, kalkınmanın uluslararası gündemin merkezine yerleştirilmesi, Küresel Güney’deki ülkelerin uluslararası işbirliğine adil şekilde katılımlarının ve kalkınma kazanımlarını ortaklaşa paylaşmalarının temin edilmesi gerektiğini ifade etti.
Xi, birlik ve iş birliğine bağlı kalınarak ortak kalkınma için birleşik bir güç oluşturulması gerektiğini vurguladı.
BRICS ülkelerinin dünya nüfusunun yaklaşık yarısını, küresel ekonomik üretimin yüzde 30’unu ve dünya ticaretinin beşte birini oluşturduğunu hatırlatan Xi, bu nedenle BRICS’in “büyük kaynak havuzu”, “büyük fabrika” ve “büyük pazar” niteliği taşıdığını belirtti. Xi, “BRICS ülkeleri ne kadar sıkı iş birliği yaparsa, dış risk ve zorluklarla başa çıkmak için özgüveni, çözüm yolları ve elde edilecek etkiler de o kadar fazla olur.” dedi.
Xi, Çin’in diğer BRICS ülkeleriyle birlikte Küresel Kalkınma İnisiyatifi’ni hayata geçirerek “Kuşak ve Yol” İnisiyatifi’nin yüksek nitelikli gelişimini ilerletmeye hazır olduğunu vurguladı. Xi, “Kendi avantajlarımızdan yararlanarak pragmatik işbirliğini derinleştirmeli, ekonomik, ticari ve finansal alanlarda daha fazla somut sonuç elde etmek için çaba göstermeliyiz. Böylece ‘Büyük BRICS İşbirliği’nin temeli daha sağlam, itici gücü daha güçlü, etkisi daha büyük olacak ve dünya halklarına daha fazla fayda sağlanacaktır.” ifadelerini kullandı.
ABD ile gerilim
Zirve, Brezilya’nın çağrısı üzerine ABD’nin uyguladığı yeni gümrük tarifeleri ve olası sonuçlarının tartışılması amacıyla toplandı. ABD Başkanı Donald Trump, 30 Temmuz’da Brezilya’ya yüzde 50 gümrük vergisi getiren kararnameyi imzalamış ve “Amerikan karşıtı” politikaları destekleyen diğer BRICS ülkelerini de ek vergilerle tehdit etmişti. Lula ise Brezilya’nın yeni ticaret ortakları bulmaya odaklanacağını, ayrıca Dünya Ticaret Örgütü’nde uyuşmazlık çözüm prosedürü başlatarak Washington’la istişare talep edeceğini açıklamıştı.
BRICS hakkında
2006’da Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin tarafından kurulan BRICS’e 2010’da Güney Afrika eklendi. 2023’te alınan genişleme kararıyla Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve BAE de 2024’te gruba dahil oldu.
Bugün BRICS ülkeleri dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 45’ini, küresel ekonomik üretimin yüzde 30’unu ve dünya ticaretinin beşte birini oluşturuyor.
