Rusya ile yaşanan savaşta ABD ve Avrupa ülkelerini arkasına almasına rağmen zor günler geçiren Ukrayna barış planına sarıldı. ABD ve Avrupalı müttefikleri ile masaya oturan Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy umduğu desteği bulamayınca planı desteklemek zorunda bırakıldı.
Referandum sinyali
Çalışmaların sürdüğü barış planı hakkında açıklamalar yapan Zelenskiy 20 maddelik planı tek tek açıkladı. Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve güvenlik garantilerinin kendileri için son derece önemli olduğunu vurgulayan Zelenskiy, uygun güvenlik şartlarının oluşması durumunda ülkede devlet başkanı seçimlerinin yapılabileceğine ve barış planı için de referandum düzenleyebileceklerine dikkat çekti.
Zelenskiy, "Ukrayna, bu anlaşmayı (barış planı) onaylamak için parlamentoya sunacak ya da ülke çapında 'evet' veya 'hayır' formatında bir referandum düzenleyecek. Ukrayna, referandumla eş zamanlı olarak seçim (devlet başkanı seçimi) yapmaya da karar verebilir." diye konuştu.
60 günlük ateşkes
Ülkede seçimlerin veya referandumun yapılması için en az 60 günlük ateşkesin ilan edilmesi gerektiğinin altını çizen Zelenskiy, şunları kaydetti: "Savaşın sonunu netleştirecek kapsamlı bir anlaşmayla referanduma gidebiliriz. Çünkü insanlar, bu sonucun bizim için kabul edilebilir olup olmadığını seçebilir. Ardından bir referandum olabilir. Bir referandumun yapılması en az 60 gün gerektirir ve bunun için 60 gün boyunca gerçek bir ateşkese ihtiyacımız olacak. Aksi takdirde referandumu düzenlemeyiz."
Zelenskiy, Ukrayna Parlamentosunun ancak barış anlaşmasının imzalanmasının ardından ülkede seçim tarihini belirleyebileceğini bildirdi. Ukrayna Devlet Başkanı, savaş nedeniyle 2022'den itibaren devam eden sıkıyönetimin iptal edilmesinden sonra ülkede yerel ve parlamento seçimlerinin de yapılmasının mümkün olacağını söyledi.
Barış müzakerelerinde üzerinde çalışılan 20 madde
Ukrayna Devlet Başkanı, barış müzakerelerinde üzerinde çalışılan 20 maddeyi şöyle sıraladı:
"1- Ukrayna'nın egemenliğinin teyidi.
2- Rusya ve Ukrayna arasında saldırmazlık anlaşması ve ateşkes hattı boyunca durumun izlenmesi için bir mekanizma oluşturulması.
3- Ukrayna için güvenilir güvenlik garantileri.
4- Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin sayısı barış zamanında 800 bin personelle sınırlandırılması.
5- ABD, NATO ve Avrupa, Ukrayna'ya Kuzey Atlantik İttifakı'nın 5. maddesine benzer güvenlik garantileri sağlaması. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması durumunda, silahlı bir karşılık verilecek ve Moskova'ya karşı yaptırımların yeniden uygulanması. 6- Rusya'nın, Avrupa ve Ukrayna'ya yönelik saldırmazlık politikasını resmileştirmesi.
7- Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne katılım tarihinin belirlenmesi ve Kiev'e Avrupa pazarına kısa vadeli erişim sağlanması.
8- Ukrayna için küresel kalkınmaya yönelik güçlü bir paket öngören bu barış planının, ayrı bir yatırım anlaşmasında tanımlanması ve özellikle yatırım için kalkınma fonu, doğal gaz altyapısının geliştirilmesi, bölgelerin yeniden yapılandırılması, maden ve doğal kaynakların çıkarılması konularını içermesi.
9- Ukrayna'nın yeniden inşası için 800 milyar dolar fon sağlanması.
10- Amerika Birleşik Devletleri ile serbest ticaret anlaşmasının sonuçlandırılması sürecinin hızlandırılması.
11- Ukrayna'nın nükleer silahsız statüsünün güvence altına alınması.
12- ABD, Zaporijya Nükleer Santrali'nin Rusya, Ukrayna ve ABD tarafından ortaklaşa yönetilmesini ve kar paylarının eşit olarak dağıtılmasını öneriyor. Ukrayna, Rusya'nın katılımını reddetmektedir, henüz bir uzlaşıya varılmamıştır. 13- Ukrayna ve Rusya, okullarda farklı kültürlere hoşgörüyü teşvik eden eğitim programları uygulamayı taahhüt etmektedir.
14- Anlaşmanın kabul edildiği tarih itibarıyla Donetsk, Lugansk ve Zaporijya ile Herson bölgelerinde, birliklerin konuşlandırıldığı hat boyunca ateşkesin sağlanması. Rusya, birliklerini Dnipropetrovsk, Mikolaiv, Sumi ve Harkiv bölgelerinden çekmelidir. Ukrayna, Rus ordusunun Donbas'tan çekilmesinde ısrar ederken ABD, orada serbest bir ekonomik bölge oluşturulmasını önermektedir.
15- Bölgesel anlaşmalar üzerinde mutabık kalındıktan sonra Rusya ve Ukrayna, bunları zorla değiştirmemeyi taahhüt etmektedir.
16- Rusya, Ukrayna'nın Dinyeper Nehri ve Karadeniz'i ticari faaliyetler için kullanmasını engellemeyecektir; Kinburn Yarımadası askerden arındırılacaktır.
17- Bir insani yardım komitesi kurulacak, savaş esirleri "herkes için herkes" esasına göre takas edilecek, çocuklar ve siyasi tutuklular da dahil olmak üzere siviller geri verilecektir.
18- Ukrayna, anlaşma imzalandıktan sonra en kısa sürede seçim yapmalıdır.
19- Anlaşmanın uygulanması, ABD Başkanı Donald Trump başkanlığındaki bir konsey tarafından garanti altına alınacaktır. İhlaller için yaptırımlar uygulanacaktır.
20- Tüm taraflar, bu anlaşmayı kabul ettikten sonra derhal tam bir ateşkes yürürlüğe girecektir."
