New York Belediye Başkanlığı için Demokrat Parti'nin adayı Zohran Mamdani, İsrail'e seyahat etme konusundaki tutumu nedeniyle dikkatleri üzerine çekti.
NY belediye başkanlığı tartışmasında adayların İsrail’e gitme isteği gündem oldu. Adaylar İsrail'e gitme niyetlerini ifade ederken, Mamdani farklı bir yaklaşım sergileyerek, “New York'ta kalır, buradaki Yahudilerle çalışırım” dedi. Bu açıklamanın ardından moderatör, “İsrail’e gider miydiniz?” sorusuyla baskı yaptı.
Mamdani, İsrail'e seyahat etmeme kararını, New York'taki Yahudi topluluğuyla doğrudan iletişim kurma ve yerel düzeyde çözüm üretme amacına dayandırdı.
Mamdani, İsrail’in var olma hakkını tanıdığını ifade etse de, bu hakkın “Yahudi devleti” olarak var olmayı kapsayıp kapsamadığı yönündeki sorulara net bir yanıt vermekten kaçındı.
Mamdani, “Bence İsrail’in var olma hakkı vardır" dedi.
Bunun üzerine moderatör, “Yahudi devleti olarak mı?” diye sordu.
Mamdani ise şu yanıtı verdi: “Eşit haklara sahip bir devlet olarak.”
Bu yaklaşım, bazı Yahudi liderler tarafından desteklenirken, bazıları ise Mamdani'yi antisemitizmle suçladı.
Bu tartışma, New York Belediye Başkanlığı seçimlerinde İsrail-Filistin meselesinin ne kadar etkili bir konu haline geldiğini gösterdi. Mamdani'nin tutumu, bu konuda farklı görüşlerin ve hassasiyetlerin bir yansıması olarak öne çıktı.
Mamdani, İsrail'le ilgili daha önce ne söyledi?
Demokrat belediye başkan adayı uzun süredir İsrail’i eleştiriyor. Zohran Mamdani, Salı günü New York Belediye Başkanlığı için Demokrat aday olarak resmen açıklandı. Rakipleri ise kampanya süresince onu İsrail ve Yahudileri desteklemek konusunda yeterince çaba göstermemekle sıkça eleştirdi.
Peki 33 yaşındaki Demokrat sosyalist Mamdani, Yahudiler, İsrail ve antisemitizm hakkında gerçekten neler söyledi?
The Forward, Mamdani’nin Bowdoin Koleji’nde “Students for Justice in Palestine” (Filistin İçin Adalet Öğrencileri) bölümünü kurduğu üniversite yıllarından başlayarak, günümüze kadar verdiği röportajlar, sosyal medya paylaşımları ve açıklamalarını inceledi.
BDS Hareketi 2014-2025
Mamdani, uzun süredir İsrail’e karşı Boykot, Yatırımları Geri Çekme ve Yaptırımlar (Boycott, Divestment, Sanctions/BDS) hareketini destekliyor. Bu destek üniversitedeki Students for Justice in Palestine (Filistin İçin Adalet Öğrencileri) bölümünü kurduğu günlere kadar uzanıyor.
2014
2014 yılında, Bowdoin Üniversitesi öğrenci gazetesinde İsrail’e karşı Boykot, Yatırımları Geri Çekme ve Yaptırımlar (BDS) hareketine katılması için çağrıda bulunan bir yazı kaleme aldı. Yazısında, boykotun amacının “İsrail kurumlarına baskı yaparak hem İsrail’de hem de işgal altındaki Filistin’de devam eden baskıcı işgali ve ırkçı politikaları sona erdirmek” olduğunu belirtti.
2021
2021 yılında New York Müslüman Demokratlar Kulübü ile yaptığı röportajda, aktivistlere yerel siyasi adaylara BDS’ye destek vermeleri için baskı yapmaları çağrısında bulundu. “İsrail’i savunmak size her türlü imkanı sunuyor ama artık bunun böyle olmadığını göstermeliyiz. Apartheid rejimini destekleyenlerin arkasında durmanın (savunmanın) sonuçları olur” dedi.
Aynı yıl BDS yanlısı bir mitingde konuştu. Kalabalık ıslıklarken, “Seçilen yetkililer, vergilerinizle finanse edilen İsrail gezilerine katılıyor,” dedi. “İsrail Günü yürüyüşlerine çıkıyorlar ve ‘Dayanışma içindeyiz’ diyorlar.
"Onlara cevabımız açık: Boykot, yatırımların geri çekilmesi ve yaptırımlar! Yani: B-D-S!"
2023
Mayıs 2023’te Mamdani, “Bizim Paramızla Değil!: New York’un İsrailli Yerleşimci Şiddetine Fon Sağlamasını Sonlandırma Yasası” adında bir yasa teklifi sundu. Bu teklif, kar amacı gütmeyen kuruluşların İsrail yerleşim faaliyetlerine izinsiz destek vermesini yasaklamayı amaçlıyordu. Eleştirmenler, yasanın Yahudi kuruluşlarını ve terör mağdurlarına yardım eden STK’ları hedef alacağını savundu. Mamdani ise Forward’a gönderdiği e-postada, “Hayır kurumları savaş suçlarına fon sağlamamalı, bu kadar basit. ABD’nin resmi dış politikası yerleşimlerin yasa dışı olduğunu söylüyor ve bu yasa New York eyalet politikasını bu doğrultuda uyumlu hale getirmeyi amaçlıyor” dedi.
2025
Haziran 2025’te PIX11’in düzenlediği belediye başkanlığı forumunda Mamdani, seçilmesi halinde Eric Adams’ın ABD ile İsrail arasındaki ekonomik ilişkileri güçlendirmek için kurduğu konseyi sona erdireceğini açıkladı.
Kutsal Toprak Beşlisi
Zohran Mamdani’nin İsrail-Filistin meselesindeki duruşu ve geçmişi, siyasi kariyerinde sıkça gündeme geldi.
2017
Rap müzik kariyeri sırasında yayınladığı “Salam” adlı şarkısında, ABD’de kurulan ve Hamas’a yardım etmekle suçlanan eski İslami yardım kuruluşunun yöneticileri olan “Kutsal Toprak Beşlisi”ni övdü. Bu vakada ABD hükümeti, kuruluşu terör örgütü ilan etmişti; ancak dava, bazı çevrelerce “duyuma dayalı” delillere dayandırıldığı gerekçesiyle eleştirildi.
Not:
Kutsal Toprak Beşlisi: ABD’de Hamas’a maddi destek sağladıkları iddiasıyla yargılanan beş eski hayır kurumu yöneticisi
7 Ekim saldırıları
2023
7 Ekim saldırılarının hemen ardından Mamdani, X hesabından yaptığı paylaşımda Netanyahu’yu eleştirdi ancak Hamas’tan bahsetmedi. Saldırılarda hayatını kaybedenler için yas tuttuğunu belirten Mamdani, İsrail’in Gazze’ye elektrik kesme kararı ve Knesset’teki bazı üyelerin yeni bir Nakba çağrısını “daha fazla şiddet ve acı” olarak değerlendirdi. Kalıcı barışın ancak işgalin sona erdirilmesi ve apartheid rejiminin kaldırılmasıyla mümkün olacağını vurguladı.
2025
Yaptığı bir röportajda ise Mamdani, 7 Ekim saldırılarını “korkunç bir savaş suçu” olarak nitelendirdi ve bu saldırıları kutlayan mitingi açıkça kınadı. “Sivil halkın öldürülmesini ve bunun kutlanmasını kesinlikle reddediyorum” diyen Mamdani, evrensel insan haklarını destekleyen bir politikada böyle söylemlerin yeri olmadığını ifade etti.
İsrail soykırım mı yapıyor?
2023
Zohran Mamdani, İsrail’in Gazze’de soykırım yaptığını defalarca dile getirdi. 13 Ekim 2023’ten itibaren soykırımın “eşiğinde” olunduğunu yazdı.
“Şu anda Gazze’de Filistinlilere yönelik bir soykırımın eşiğindeyiz — ve biz ise İsrail’e daha fazla ABD silahı gönderilmesine onay veriyoruz. Artık vicdan sahibi herkes ateşkes çağrısı yapmalı ve daha fazla askeri finansmanın durdurulması için harekete geçmeli.”
2025
Nisan 2025’te Forward ile yaptığı röportajda, muhabir Jacob Kornbluh, Mamdani’ye 7 Ekim saldırılarından hemen sonra neden böyle bir sonuca vardığını sordu.
Mamdani şu yanıtı verdi:
“Soykırım sadece işlenen bir suç değil, aynı zamanda bir niyet suçudur. Beni bu yorumu yapmaya iten ise, Filistinlileri insanlardan çok hayvanlara yakışır bir dille niteleyen bazı İsrailli liderlerin söylemleri ve elektrik gibi temel ihtiyaçlara sivillerin erişimini engellemek için atılan adımlar oldu. Bu, benim ve birçok New Yorklu’nun paylaştığı bir korkuydu.”
Ayrıca, Mamdani’ye NY1 kanalındaki Inside City Hall with Errol Louis programında kullandığı dil hakkında sorular yöneltildi.
“Muhakkak ki kullandığım dilin gerçeklere dayanmasına özen gösterdim ve bu terimin kendisi ile kullanım tarihi konusunda uzman birçok kişi bunun doğru bir tanımlama olduğunu düşünüyor,” dedi. “Bu yüzden bu konunun çok tartışmalı olduğu konusunda hemfikirim... ancak yaşananları en doğru şekilde tanımlayan ifade olduğuna inanıyorum.”
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu
2024
Zohran Mamdani, New York Belediye Başkanı seçilirse Netanyahu’yu tutuklayacağı sözünü verdi. Lahey’de bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Kasım 2024’te Netanyahu’nun yanı sıra eski İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Hamas komutanı Mohammed Deif hakkında savaş suçları nedeniyle tutuklama emri çıkardı. Ancak ABD, UCM’nin tarafı olmadığından, New York belediye başkanının Netanyahu’yu tutuklaması oldukça düşük bir ihtimal.
Mamdani, Kasım 2024’te eski MSNBC sunucusu Mehdi Hasan’a şunları söyledi:
“Belediye başkanı olarak New York Şehri Benjamin Netanyahu’yu tutuklayacaktır. Bu şehir, değerleriyle uluslararası hukukla uyum içindedir.”
2025
Haziran ayında, Manhattan’daki büyük sinagog B’nai Jeshurun’da da aynı görüşü dile getirdi.
“Yanıtım, Vladimir Putin ya da Netanyahu’dan bahsediyor olmamız fark etmez, aynı. Bence bu şehir uluslararası hukuka uygun hareket eden bir şehir olmalı.”
Holokost
Zohran Mamdani sosyal medyada Holokost’u anmasına rağmen, Mayıs ayında eyalet meclisinde soykırımı anmak için hazırlanan bir tasarıyı desteklemeyi reddettiği için eleştirildi.
Politico’nun Mamdani’nin bu yılki Holokost anma tasarısını desteklemediğine dair haberinin ardından, Mamdani gazetecilere şu açıklamayı yaptı:
“Bu yıl meclis e-postama gelen tasarıların hiçbirini imzalamadım çünkü asıl odaklandığım konu, gerçekten yasalaştırdığımız maddeler ve belediye başkanlığı kampanyamdır. Ayrıca, her yıl Holokost’u kınadım, görüşlerim o tasarıyla tamamen uyumlu."
Yahudilere yönelik şiddet
Mamdani, X platformunda Boulder’da Gazze rehinesi için düzenlenen bir etkinliğe yapılan molotoflu saldırıyı ve Washington D.C.’deki Capital Jewish Museum önünde iki İsrail büyükelçiliği çalışanının öldürülmesini şiddetle kınadı.
“Bugün Boulder’daki korkunç saldırı beni derinden sarstı ve en güçlü şekilde kınıyorum. Barışçıl bir etkinliğe molotof atmak, zaten çok korku ve acıyla dolu dünyaya sadece daha fazla korku ve ızdırap ekliyor. Altı kurban ve aileleri için dua ediyorum. Politik şiddet giderek kanıksanıyor; nefretin toplumumuzdan silinmesi için çabalarımızı artırmalıyız.
Washington D.C.’de Capital Jewish Museum önünde dün gece yaşanan ölümcül silahlı saldırı beni dehşete düşürdü. Düşüncelerim kurbanlar ve aileleriyle beraber, artan antisemit şiddetle mücadele etmek zorunda kalan herkesle birlikte. Birbirimize karşı, nefretle mücadelede aciliyet ve dayanışma göstermeliyiz; Yahudi komşularımızın güven içinde ve korkmadan yaşayabilmesini sağlamalıyız. Her iki kurbanın anısı kutsanmış olsun.”
Seçim öncesi The Late Show with Stephen Colbert programına katıldığı sırada, Mamdani birçok Yahudi’nin şiddet korkusuna dikkat çekti:
“Biliyorsunuz, 7 Ekim’de yaşanan korkunç savaş suçundan sadece birkaç gün sonra bir arkadaşım, Şabat ayinleri için gittiği sinagogda kapının arkasında açıldığını duyduğunda, kim olduğunu bilmediği için sırtından bir ürperti geçtiğini anlattı. Geçtiğimiz aylarda Williamsburg’da konuştuğum bir Yahudi adam, onlarca yıl kilitli bırakmadığı kapısını artık kilitlediğini söyledi. Bu, antisemitizmin ciddi bir kriz içinde olduğunu gösteriyor.”
‘İntifadanın küreselleşmesi’
Haziran ayında The Bulwark Podcast’te Mamdani, ' intifadanın küreselleşmesi' ifadesini Filistin haklarının bir ifadesi olarak açıkladı:
“Bana göre, birçok kişide duyduğum en temel istek, Filistin insan hakları için eşitlik ve adalet talebi. Zor olan ise, bu kelimenin, Varşova Gettosu Ayaklanması’nı Arapçaya çevirirken Holokost Müzesi tarafından kullanılmış olması. Bu kelime ‘mücadele’ anlamına geliyor.”
ABD Holokost Anıt Müzesi X’te yanıt verdi:
“Müzeyi ve Varşova Gettosu Ayaklanması’nı ‘intifadanın küreselleşmesi’ ifadesini temizlemek için kullanmak skandal ve hayatta kalanlar için özellikle aşağılayıcıdır... Tüm liderler bu kullanımı ve tarihin suiistimalini kınamalıdır.”
Bir hafta sonra The Brian Lehrer Show programında Mamdani, bu ifadeyi kendisinin kullanmadığını belirtti:
“Kelimeden ve bu kelimenin farklı insanlar için farklı anlamlar taşımasından bahsediyordum Bu, benim kullandığım bir ifade değil. Benim dilim netlik üzerine kurulu ve dil polisliği yapmak belediye başkanının görevi değildir.”
New York'un ilk müslüman belediye başkanı olabilir
Mamdani kasımda seçilirse New York kentinin ilk Müslüman belediye başkanı olacak. 8,2 milyon nüfuslu kentte yaklaşık bir milyon Müslüman yaşıyor. Öyle ki Mamdani, seçim kampanyası boyunca düzenli olarak cami ziyareti yaptı ve inancını kampanyasının merkezine koydu.
Mesela kampanya videolarından birinde ‘helal yiyecek’ satan bir sokak satıcısından aldığı yemeğin giderek artan maliyetini anlatmış ve kentteki pahalılık krizine dikkat çekmişti. Daha sonra Ramazan’da, orucunu metrodaki dev bir burrito ile (Meksika yemeği) açtığı videoyu yayınladı.
Mamdani, “Biliyoruz ki bir toplumda Müslüman olarak yaşamak bazen yalnızca gölgelerde bulabildiğimiz güvenlik duygusunu da feda etmek anlamına geliyor” dedi.
New York kenti belediye başkanları en fazla üç dönem, yani toplam 12 yıl görev yapabiliyor. 2000’den beri görev alan belediye başkanlarının partileriyse şöyle:
- Cumhuriyetçi: Rudy Giuliani (Ocak 1994-Aralık 2001)
- Cumhuriyetçi, ikinci ve üçüncü dönem Bağımsız: Michael Bloomberg (Ocak 2002-Aralık 2013)
- Demokrat: Bill de Blasio (Ocak 2014-Aralık 2021)
- Demokrat: Eric Adams (Ocak 2022-görevde
