Ramazan ayının yaklaşmasıyla birlikte, oruç tutan vatandaşlar ibadetlerini eksiksiz bir şekilde yerine getirebilmek için orucu bozan durumları araştırmaya başladı. Gün doğumundan gün batımına kadar süren bu manevi yolculukta, özellikle sağlıkla ilgili konular merak konusu oluyor. Oruçlu iken kan bağışı yapmak ya da tedavi amacıyla kan vermek, orucun geçerliliğini etkiler mi? Oruçluyken kan verilir mi? İşte Diyanet İşleri Başkanlığı'nın bu konudaki açıklamaları...

Oruçluyken kan vermek ve vücuda kan almak orucu bozar mı?

Diyanet İşleri Başkanlığı bu soruyu şöyle yanıtlıyor:

Ramazan'da oruçlu iken kan verenin orucu bozulmaz (İbn Kudâme, el-Muğnî, 3/15).

Vücuda kan almak ise beslenme, gıda alma kapsamına girdiği için orucu bozar.

Kan vermenin orucu bozup bozmaması ile ilgili olarak birbirine zıt iki rivâyet vardır.

Bunlardan birine göre Hz. Peygamber (s.a.s.), "Hacamat yapanın ve yaptıranın (vücuttan tedavi maksadıyla kan alanın ve aynı amaçla vücudundan kan aldıranın) orucu bozulur" (Ebû Dâvûd, Savm, 28 [2367, 2370-2371]; İbn Mâce, Sıyâm, 18 [1680]) buyurmuştur.

Öte yandan Resûlullah'ın (s.a.s.) oruçlu iken hacamat yaptırdığı rivâyet edilmiştir (Buhârî, Savm, 32 [1938-1939]).

Bu iki hadisi birlikte değerlendiren bilginlerin çoğu birinci hadisi o dönemde hacamat yapan kişinin, kanı özel alet ile emerken ağzına kaçırabileceği, hacamat yaptıran ise kan verdiği için zayıf düşerek hasta olabileceği için oruçları bozulma tehlikesi ile karşı karşıya kalacağı şeklinde yorumlamış ve ikinci hadisi esas alarak kan vermenin orucu bozmayacağı sonucuna varmışlardır.

Trombosit temini için kan vermek orucu bozar mı?

Konunun uzmanlarından alman bilgiye göre; kandaki trombosit, normal kan verme yoluyla veya aferez cihazı vasıtasıyla elde edilmektedir. Normal kan verme yöntemiyle trombosit alımında sadece kan vermek söz konusudur. Hz. Peygamber'in (s.a.s.) oruçluyken kan aldırdığı yönündeki rivâyetleri değerlendiren İslâm âlimleri kan verenin orucunun bozulmayacağını ifade etmişlerdir (Buhârî, Savm, 32 [1938-1939]).

Aferez cihazıyla trombosit alımında ise kan bağışçısının bir kolundan cihaz vasıtasıyla kan çekilir ve kandaki trombositler cihaz içinde ayrıştırılarak diğer koldan bağışçıya tekrar geri verilir; kanın pıhtılaşmasını önlemek için de cihaz setinin içi iki farklı serumla doldurulur. Vücuda kan ve serumun verildiği bu uygulama orucu bozar. Aferez cihazıyla trombosit vermek isteyen bağışçıların bunun yerine normal kan verme yöntemini kullanmaları veya iftar ile sahur arasında bu uygulamayı tatbik ettirmeleri gerekir.