Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti, aylar önce üzerinde mutabık kalınan ancak henüz imzalanmayan barış anlaşmasının tam metnini kamuoyuna açıkladı.
Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın katıldığı zirve sonrası net bir imza iradesi ortaya konmuştu. Ancak Azerbaycan tarafı, Ermenistan’ın anlaşmanın imzalanabilmesi için Anayasa değişikliğine gitmesi gerektiğini açıklamıştı.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanan barış anlaşmasının tam metni şöyle;
Ermenistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti (bundan böyle Taraflar olarak anılacaktır), bölgede adil, kapsamlı ve kalıcı bir barışın tesis edilmesine yönelik acil ihtiyacı kabul ederek,
Devletlerarası ilişkilerin kurulması suretiyle bu hedefin gerçekleştirilmesine katkıda bulunmayı amaçlayarak, Birleşmiş Milletler Şartı, Birleşmiş Milletler Şartı Uyarınca Devletler Arasında Dostluk ve İşbirliğine İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri Bildirgesi (1970), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Helsinki Konferansı Nihai Senedi (1975) ve 21 Aralık 1991 tarihli Almatı Deklarasyonu rehberliğinde ve söz konusu belgelerde yer alan norm ve ilkeler ışığında ilişkileri geliştirmeyi amaçlayarak, aralarında iyi komşuluk ilişkileri kurma yönündeki karşılıklı iradelerini ifade ederek, aşağıdaki hususlar temelinde aralarında barış ve devletlerarası ilişkiler tesis etmeyi kabul etmişlerdir:
MADDE I
SSCB'nin eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri arasındaki sınırların, ilgili bağımsız devletlerin uluslararası sınırları haline geldiğini ve uluslararası toplum tarafından bu şekilde tanındığını teyit ederek, Taraflar birbirlerinin egemenliğini, toprak bütünlüğünü, uluslararası sınırların dokunulmazlığını ve siyasi bağımsızlığını tanır ve bunlara saygı gösterirler.
MADDE II
Taraflar, Madde I'e tam olarak uymak suretiyle, birbirlerine karşı toprak iddiasında bulunmadıklarını ve gelecekte de böyle iddialarda bulunmayacaklarını teyit ederler.
Taraflar, diğer Tarafın toprak bütünlüğünü veya siyasi birliğini tamamen veya kısmen parçalamayı veya zayıflatmayı amaçlayan bu tür eylemleri planlamak, hazırlamak, teşvik etmek ve desteklemek de dahil olmak üzere hiçbir eylemde bulunmayacaklardır.
MADDE III
Taraflar, karşılıklı ilişkilerinde herhangi bir Tarafın toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı veya Birleşmiş Milletler Şartı ile bağdaşmayan herhangi bir şekilde güç kullanmaktan veya güç kullanma tehdidinde bulunmaktan kaçınacaklardır. Üçüncü bir tarafın, Birleşmiş Milletler Şartı'na aykırı bir şekilde diğer Tarafa karşı güç kullanmak amacıyla kendi topraklarını kullanmasına izin vermeyeceklerdir.
MADDE IV
Taraflar, birbirlerinin içişlerine müdahale etmekten kaçınacaklardır.
MADDE V
Her iki Tarafın, bu Anlaşma'nın onaylanmasına ilişkin iç prosedürlerinin tamamlandığına dair bildirimlerinin teatisinden itibaren _____ gün içinde, Taraflar, Diplomatik ve Konsolosluk İlişkilerin Hakkında Viyana Sözleşmeleri'nin (sırasıyla 1961 ve 1963) hükümlerine uygun olarak birbirleriyle diplomatik ilişkiler kuracaklardır.
MADDE VI
Taraflar, bu Anlaşma'nın I. Maddesi kapsamındaki yükümlülüklerine tam olarak uymak suretiyle, ilgili sınır komisyonları arasında, komisyonlarca kararlaştırılan düzenlemelere uygun olarak, iyi niyetle müzakereler yürütecek ve Taraflar arasında devlet sınırının belirlenmesi ve işaretlendirilmesi konusunda bir anlaşma akdedecektir.
MADDE VII
Taraflar, ortak sınırları boyunca herhangi bir üçüncü tarafın kuvvetlerini konuşlandıramazlar. Taraflar, karşılıklı sınırlarının belirlenmesi ve müteakip olarak çizilmesi süresince, sınır bölgelerinde güvenlik ve istikrarı sağlamak için askeri alan da dahil olmak üzere, karşılıklı olarak mutabık kalınan güvenlik ve güven artırıcı önlemleri uygulayacaklardır.
MADDE VIII
Taraflar, her biri kendi yetki alanı çerçevesinde olmak üzere, hoşgörüsüzlüğü, ırk temelli nefret ve ayrımcılığı, ayrılıkçılığı, şiddet içeren aşırılığı ve terörizmin tüm tezahürlerini kınar ve bunlarla mücadele eder ve bu alanda tabi oldukları uluslararası yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlarlar.
MADDE IX
Taraflar, her iki Tarafı da ilgilendiren silahlı çatışmalarda kayıp kişiler ve zorla kaybetme vakalarını, bu kişiler hakkında mevcut tüm bilgileri doğrudan veya uygun olduğu durumlarda ilgili uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde paylaşarak ele almayı taahhüt ederler. Taraflar, bu kişilerin akıbetinin belirlenmesinin, bu kişilerin aranması ve uygun durumlarda naaşlarının iadesi de dahil olmak üzere, ve uygun bir soruşturma yoluyla bu kişiler için adaletin sağlanmasının, uzlaşı ve güven oluşturma aracı olarak önemini kabul ederler. Bu bağlamda uygun düzenlemeler, ayrı bir anlaşmada müzakere edilecek ve ayrıntılı olarak kararlaştırılacaktır.
MADDE X
Taraflar, karşılıklı çıkar alanlarında, ekonomik, transit ve ulaştırma, çevresel, insani ve kültürel alanlar da dahil olmak üzere çeşitli alanlarda iş birliği kurmak için anlaşmalar akdedebilirler.
MADDE XI
Tarafların her biri, kendisi ile herhangi bir üçüncü taraf arasında yürürlükte olan hiçbir uluslararası anlaşmanın, bu Anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerinin yerine getirilmesini engellememesini sağlayacaktır.
MADDE XII
Taraflar, ikili ilişkilerinde uluslararası hukuk ve bu Anlaşma tarafından yönlendirilecektir. Taraflardan hiçbiri, bu Anlaşma'ya uymamak için kendi iç hukukunun hükümlerini gerekçe olarak ileri süremeyecektir.
Taraflar, Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (1969) uyarınca, bu Anlaşma yürürlüğe girinceye kadar, Anlaşma'nın amacına ve hedefine aykırı herhangi bir eylemden kaçınacaktır.
MADDE XIII
Taraflar, bu Anlaşma'nın tam olarak uygulanmasını sağlayacak ve bu Anlaşma'nın uygulanmasını izlemek üzere ikili bir Komisyon kuracaktır. Komisyon, Taraflarca üzerinde mutabık kalınacak düzenlemeler temelinde faaliyet gösterecektir.
MADDE XIV
Tarafların uluslararası hukuk ve karşılıklı ilişkilerinde kendilerini bağlayan diğer antlaşmalar kapsamındaki hak ve yükümlülüklerine halel gelmeksizin, Taraflar, bu Anlaşmanın yorumlanması veya uygulanmasıyla ilgili her türlü uyuşmazlığı, Madde XIII'te belirtilen Komisyon çerçevesinde de dahil olmak üzere doğrudan istişareler yoluyla çözmeye çalışacaklardır. Bu istişareler altı aylık bir süre içinde her iki Tarafça da kabul edilebilir bir sonuç vermezse, Taraflar uyuşmazlığın barışçıl yollarla çözülmesi için başka yollar arayacaklardır.
MADDE XV
Madde XIV hükümleri saklı kalmak üzere, Taraflar, bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde, bu Anlaşmanın imzalanmasından önce Taraflar arasında mevcut olan konularla ilgili olarak herhangi bir yasal mercide ileri sürülen tüm devletlerarası talepleri, şikayetleri, itirazları, kovuşturmaları ve anlaşmazlıkları geri çekecek, iptal edecek veya başka bir şekilde çözüme kavuşturacak ve bu tür talepleri, şikayetleri, itirazları, kovuşturmaları başlatmayacak ve herhangi bir üçüncü tarafça diğer Tarafa karşı açılan hiçbir talep, şikayet, itiraz, kovuşturma, kovuşturmaya hiçbir şekilde müdahil olmayacaklardır.
Taraflar, bu Anlaşma ile çelişen diplomatik, enformasyonel veya diğer alanlarda birbirlerine karşı hiçbir şekilde düşmanca eylemlerde bulunmayacak, bunları teşvik etmeyecek veya bu tür eylemlerde bulunmayacak ve bu amaçla düzenli istişarelerde bulunacaklardır.
MADDE XVI
Bu Anlaşma, Tarafların ulusal mevzuatlarında öngörülen iç prosedürlerin tamamlandığına dair bildirim belgelerinin teati edilmesiyle yürürlüğe girecektir. Bu Anlaşma, Birleşmiş Milletler Şartı'nın 102. Maddesi uyarınca tescil edilecektir.
MADDE XVII
Bu Anlaşma, her üç metin de eşit derecede geçerli olmak üzere Ermenice, Azerice ve İngilizce dillerinde düzenlenmiştir. Bu metinlerin herhangi bir hükmünün anlamı konusunda herhangi bir anlaşmazlık olması durumunda, İngilizce metin geçerli olacaktır.
