Dış Haberler Servisi
ABD Başkanı Donald Trump’ın ek gümrük tarifelerinde sıra sinema sektörüne geldi. Amerikan film endüstrisinin çok hızlı şekilde öldüğünü söyleyen Trump, diğer ülkelerin film yapımcılarını ve stüdyolarını Hollywood’dan teşvikler vererek uzaklaştırdığını iddia etti.
ABD’ye yönelik eylemlerin “ulusal güvenliği” tehdit ettiğini söyleyen Trump sosyal medya üzerinden “Ticaret Bakanlığına ve ABD Ticaret Temsilciliğine, yabancı ülkelerde üretilen ve ülkemize gelen tüm filmlere yüzde 100 gümrük vergisi uygulama sürecini derhal başlatma yetkisi veriyorum. Filmlerin yeniden Amerika'da yapılmasını istiyoruz." İfadelerini kullandı.
ABD Başkanı Donald Trump, salı günü yaptığı açıklamada “Sektörle bir araya geleceğiz. Bu durumdan memnun olduklarından emin olmak istiyorum çünkü hepimiz istihdamla ilgileniyoruz. Bildiğiniz gibi bu çok önemli. Bu büyük bir endüstri ama artık gerçekten terk edilmiş, başladığı yer olan ABD'yi terk etti ve biz onu geri getireceğiz." şeklinde konuştu. Trump “Endüstriye zarar vermek istemiyorum, yardım etmek istiyorum." diye ekledi.
Açıklamalar ters tepti: Netflix ve Warner Bros hisseleri düşüşte
Trump yabancı ülkelerde üretilen filmlere getirdiği yüzde 100 ek gümrük vergisi ile sektöre yardımcı olacağını iddia etmesine rağmen Amerikan sinema şirketlerinin hisselerinde düşüş dikkat çekiyor.
Küresel izleyici kitlesi için içerik üreten küresel bir üretim ağına sahip ABD'li yapım şirketlerinden Netflix'in hisseleri, Türkiye saatiyle 19.00 itibarıyla yüzde 2'ye yakın değer kaybetti. Yayın platformu Paramount'un hisseleri yüzde 1'in üzerinde düşerken, Warner Bros Discovery'nin hisseleri de yüzde 0,5 geriledi. Ayrıca sinema salonu işletmecilerinden Cinemark'ın hisseleri yüzde 2'nin, Kanada merkezli prodüksiyon şirketi IMAX'in hisseleri de yüzde 2'nin üzerinde düştü.
Amerikan sinema endüstrisi nasıl geriledi?
ABD Başkanı Donald Trump’ın ek gümrük vergisi yapım şirketlerinin borsadaki değerini aşağı çekmesine karşın Amerikan sinema endüstrisindeki gerilemeyi gündeme getirmesi bakımından önem taşıyor. Zira Amerikan endüstrisinin küresel pazardaki payı 2010 yılında yüzde 53 iken bu oıran 2020 yılına gelindiğinde yüzde 17’ye kadar geriledi. ABD film endüstrisi son yıllarda mütevazi bir toparlanma sergilese de bu oran 2023’te ancak yüzde 27’ye kadar çıkabildi.
Amerikan film endüstrisinin 2010’dan 2023’e kadar yaşadığı yaklaşık yüzde 50’lik kaybın yanı sıra bu ülkede üretilen film sayısındaki dramatik düşüş de göze çarpıyor. 2015’te ABD topraklarında 707 film çekilirken bu sayı 2022’de 441’e gerilerken elde edilen gelir de orantısal olarak düşüş yaşadı. Örneğin, 2016 yılında eğlence sektörünün büyüklüğü 712 milyar doları bulurken bugün COVİD sonrası toparlanmaya rağmen yüzde 30 daralma yaşandı.
ABD’de çekilen filmlerin küresel çapta izleyici sayısı zaman içinde 1,5 milyardan 840 milyona düşerken, televizyonlardaki platformlardaki (Netflix vb.) hakimiyeti yüzde 70’ten yüzde 49’a kadar indi.
2020 sonrasında lider ülke: Çin tahta nasıl oturdu?
Amerikan kamuoyunda film-eğlence sektöründeki erozyonun arkasındaki en önemli nedenlerin başında sektördeki yüksek vergiler ve doların aşırı değerlenmesi gösterilse de esas etkenin Çin’in tüketici pozisyonundan üretici konumuna yükselmesi olduğu görülüyor.
Çin’in ABD’yi ilk kez geçtiği yıl 2020 oldu. Pandemi nedeniyle ABD’de sinema salonları kapanırken, Çin sinemalarını hızla yeniden açtı ve millî yapımlarla gişe rekorları kırdı. Motion Picture Association (MPA) verilerine göre: 2020: Çin gişesi 3.1 milyar dolar, ABD ise sadece 2.1 milyar dolar gelir elde etti. 2021 ve 2022’de de Çin üstünlüğünü sürdürdü. 2023’te ise ABD tekrar öne geçse de, fark tarihin en düşük seviyesine geriledi.
Çin’in sinema altyapısı da dikkat çekici biçimde büyüdü. 2010’da sadece 6 bin sinema salonuna sahip olan ülke, 2023 itibarıyla 82 binden fazla perdeye ulaştı. Bu sayı, ABD’deki 41 bin salonun neredeyse iki katı.
Çin’in inşa ettiği Qingdao Oriental Movie Metropolis ve Hengdian World Studios, yalnızca Asya’nın değil dünyanın en büyük film stüdyoları arasında yer alırken,Çin’in kendi dev platformları iQIYI, Tencent Video ve Bilibili, yüz milyonlarca kullanıcıya ulaştı. 2024 itibarıyla Çin’in dijital izleyici kitlesi 800 milyonu aşmış durumda.