Avrupa Birliği (AB) liderlerinin Brüksel’deki zirvesinde, Ukrayna’nın finansmanı için gündeme getirilen Rusya’nın Avrupa’daki dondurulmuş varlıklarının kullanılması planı, üye ülkelerin güçlü itirazları nedeniyle beklenen desteği bulamadı. Uzlaşma sağlanamayınca, AB ülkeleri kendi bütçelerinden toplamda 90 milyar euro kredi ile Kiev’e destek vermeyi kararlaştırdı.
Rusya varlıklarını kullanma planı rafa kaldırıldı
AB’nin zirvede yürütülen müzakerelerinde, özellikle Belçika ve birçok ülkenin hukuki ve politik çekinceleri nedeniyle, Ukrayna’ya kredi sağlamak için Rusya’nın dondurulmuş varlıklarının kullanılmasına ilişkin teklif agresif eleştirilere maruz kaldı. Planın reddedilmesiyle, bu girişimi savunan cephe sert bir yenilgi almış oldu.
Zirve sonuç bildirisinde, Rusya’nın savaş tazminatı vermemesi hâlinde kredinin geri ödenmesi için dondurulmuş varlıkların kullanılması hakkının saklı tutulduğu ifadesi yer aldı, ancak herhangi bir uygulama kararı alınmadı.
Plan neyi hedefliyordu?
Zirve öncesinde Almanya başta olmak üzere birçok AB ülkesi, Ukrayna’nın finansmanının Rusya’nın dondurulmuş döviz rezervleriyle sağlanmasını savundu. Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan plana göre, Rusya’nın Ukrayna’daki özel askeri harekâtının ardından Avrupa’da dondurulan yaklaşık 200 milyar euro tutarındaki rezervin bir bölümü, “savaş tazminatı kredisi” adı altında Kiev’e aktarılacaktı.
Ortak borçlanma çözümü kabul gördü
Rus varlıkları planında uzlaşma sağlanamayınca AB üye ülkeleri ortak borçlanma yoluna gitmeyi tercih etti. Bu kapsamda Avrupa Birliği, önümüzdeki iki yıl içinde Ukrayna’ya 90 milyar euro kredi sağlama kararı aldı. Kredinin teminatı, AB’nin uzun vadeli bütçesi ve garanti mekanizmalarıyla güvence altına alınacak.
Zirve boyunca yapılan görüşmelerde, Macaristan, Slovakya ve Çekya’nın başta plana katılmama tutumu da gündemde kaldı. Üç ülke, kredinin mali yükümlülüklerinden muafiyet garantisi alınca ortak borçlanma kararına onay verdi.
Avrupalı liderlerden tepki geldi!
Macaristan Başbakanı Victor Orban, Rus varlıklarının kullanılması planını “AB’nin savaşa girmesi” olarak nitelendirip bu adımı engellediklerini söyledi. Orban, Macaristan’ın kredi yükünden kurtulduğunu savunarak planı eleştirdi. Belçika Başbakanı Bart De Wever, Rusya varlıklarının kaldırılması planının pratikte ciddi belirsizlikler barındırdığını belirterek, “siyaset duygusal değil, akılcı olmalıdır” dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise, ortak borçlanmanın en uygun çözüm olduğunu ifade ederek, AB’nin Putin ile diyalog yollarını yeniden açması gerektiğini vurguladı.
Rusya'dan Euroclear'a tazminat davası
Rusya kanadında ise tepkiler yükseliyor. Rusya Merkez Bankası, Avrupa’daki dondurulmuş varlıklarına ilişkin geçen hafta Euroclear’a Euroclear'a karşı 228 milyar dolardan (8 trilyon ruble) fazla tazminat davası açmıştı. Dava dosyasında, Euroclear’ın Rus fonlarını yönetme yeteneğinin kısıtlandığı iddia edildi.
Ayrıca Rusya, yalnızca Euroclear’dan değil, Avrupa bankalarından da tazminat talep edeceğini açıkladı. Açıklamada, AB finans kuruluşlarında bulunan varlıkların yasa dışı şekilde dondurulması ve kullanılması girişimlerinin Rusya’nın çıkarlarına zarar verdiği belirtildi.
Rusya Merkez Bankası’nın Euroclear aleyhine açtığı 18 trilyon rublelik tazminat davasının ön duruşması 16 Ocak’ta görülecek.
