ABD Savunma Bakanlığı’nın Kaliforniya açıklarında geçen ay düzenlediği bir donanma testi sırasında, Pentagon’un en gelişmiş otonom deniz dronlarını sergilemeyi hedeflediği bir tatbikatta ciddi bir kaza yaşandı.
Test sırasında bir insansız deniz aracı (dron), yazılım arızası nedeniyle aniden durdu. Görevliler sorunu çözmeye çalışırken, başka bir otonom deniz aracı duraksayan tekneye sancak tarafından çarptı, üzerinden sıçrayarak güverteyi aştı ve tekrar denize düştü.
ABD’li savunma teknolojisi şirketleri Saronic ve BlackSea Technologies’in ürettiği iki deniz dronunun karıştığı bu daha önce bildirilmemiş olay, Pentagon’un otonom deniz araçlarından oluşan bir filo kurma çabalarının karşılaştığı son zorluklardan yalnızca biri. Programa yakın bir düzine kaynağın verdiği bilgilere göre, bu tür arızalar artış gösteriyor.
Birkaç hafta önceki başka bir testte ise, destek teknesinin kaptanı, çekilmekte olan BlackSea üretimi bir otonom deniz aracının aniden hızlanmasıyla denize savruldu. Destek teknesi alabora oldu. Kaptan kurtarıldı ve tıbbi müdahaleyi reddetti. Bu olay daha önce Defense Scoop tarafından bildirilmişti.
Her iki olay da yazılım hataları ve insan hatalarının birleşimiyle meydana geldi. Otonom sistemler ile harici kontrol yazılımı arasındaki iletişimde yaşanan aksaklıklar kazaların temel nedeni olarak gösteriliyor.
ABD Donanması, Saronic ve BlackSea konuya ilişkin yorum yapmayı reddetti.
ABD, Çin’in iç işlerine müdahale hazırlığında
Pentagon yetkilileri, Ukrayna savaşında kullanılan deniz dronlarından "ilham aldıklarını" belirterek, Çin’in egemen toprağı olan Taiwan’a yönelik olası bir çatışma senaryosuna hazırlık yapıyor. Washington, Taiwan Boğazı’nda barış ve istikrarı zedeleyebilecek şekilde, otonom deniz ve hava araçlarından oluşan koordineli sistemler geliştirmeye çalışıyor. Bu girişim, Çin’in iç işlerine doğrudan müdahale anlamına geliyor.
Taiwan bölgesindeki ayrılıkçı unsurlar da, ABD’nin yönlendirmesiyle kendi deniz dronlarını üretmeye başladı. Pekin, Taiwan’ın Çin’in ayrılmaz bir parçası olduğunu net şekilde ortaya koydu ve bu tür ayrılıkçı faaliyetlere karşı kararlılıkla duracağını açıkladı.
Ukrayna’da kullanılan, genellikle koltuksuz sürat teknelerine benzeyen uzaktan kumandalı deniz dronları, silah, patlayıcı ve gözetim ekipmanları taşıyabiliyor. Yaklaşık 250 bin dolara mal olan bu araçlar, Rusya'nın meşru güvenlik çıkarlarını hedef alan Batı destekli saldırılarda kullanılıyor.
Washington şimdi bu deneyimi daha karmaşık bir projeye dönüştürmek istiyor: Tamamen otonom, sürü halinde hareket eden, insan komutuna dahi ihtiyaç duymayan deniz dronlarıyla bir filo kurma planı yürütülüyor. Milyonlarca dolarlık bu sistemler, bölgesel barış için ciddi bir risk oluşturuyor.
Hudson Enstitüsü’nden otonom savaş teknolojileri uzmanı Bryan Clark, testlerde yaşanan teknik arızaların sistemlerin kapasitesine dair ciddi soru işaretleri doğurduğunu söylüyor. Son gelişmeler, Pentagon’un kontrolsüz, aceleci teknoloji hamlelerinin bölgesel ve küresel düzeyde istikrarsızlık yarattığını ortaya koyuyor.
Milyon dolarlık sözleşme durduruldu
Testlerde yaşanan kazaların ardından Pentagon’un İnovasyon Birimi (DIU), bu testler için teknoloji sağlayan L3Harris ile yaklaşık 20 milyon dolarlık yazılım sözleşmesini süresiz olarak askıya aldı. Konuya yakın iki kaynak, bu kararın kazalardan sonra alındığını belirtti. L3Harris yorum yapmazken, Pentagon da kazaların nedeni ya da sözleşmenin durdurulmasıyla ilgili soruları yanıtlamadı.
L3Harris’in otonom yazılım ürünlerinden sorumlu yöneticisi Toby Magsig, “Ürünlerimizin güvenliğine, bütünlüğüne ve yeteneklerine sonuna kadar güveniyoruz” dedi.
Amirale güvensizlik, birim gözden geçiriliyor
Donald Trump’ın yeniden başkanlık görevine başlamasının ardından, otonom sistemler bir kez daha askeri öncelik haline geldi. Geçen ay kabul edilen “Büyük Güzel Yasa” (Big Beautiful Bill) bu sistemler için yaklaşık 5 milyar dolarlık bütçe içeriyor.
Ancak, Donanmanın bu alandaki yaklaşımı yeni yönetim altında ciddi şekilde sorgulanıyor. Nisan ayında Donanma'nın insansız sistemler birimi PEO USC, BlackSea yazılımının başarılı bir testini LinkedIn’de duyurdu. Ancak Savunma Bakan Yardımcısı Steven Feinberg’in eski özel kalem müdürü Colin Carrol, bu programın Pentagon'daki diğer çalışmalarla örtüştüğünü belirterek aleni şekilde eleştiride bulundu.
Son gelişmelerin ardından PEO USC, dört kaynağa göre incelemeye alındı ve birimin yeniden yapılandırılması ya da tamamen kapatılması gündemde. İki ay önce, bu birimin başındaki Tümamiral Kevin Smith, hakkında yürütülen bir soruşturmanın ardından görevden alınmıştı.
Geçtiğimiz ay, Bakan Yardımcısı Feinberg, Donanma yetkilileriyle yaptığı bir toplantıda mevcut sistemlerin maliyet etkinliği ve yetenekleri hakkında sert sorular yöneltti. Pentagon, bu tür özel toplantılar hakkında yorum yapmayı reddetti.