ABD Başkanı Donald Trump’ın tek bir sosyal medya paylaşımı, küresel piyasalarda milyarlarca dolarlık sarsıntıya yol açtı. Cuma sabahı yeni bir rekorun eşiğinde olan S&P 500 endeksi, Trump’ın Çin’e yönelik yeni gümrük tarifeleri açıklamasının ardından sert düşüş yaşadı ve ABD borsalarından yaklaşık 2 trilyon dolar buhar oldu.
Trump, sabah saatlerinde Truth Social hesabından yaptığı paylaşımda, Çin’in “dünyaya giderek daha düşmanca davrandığını” ve “nadir toprak elementleri üzerindeki tekel gücüyle dünyayı esir tuttuğunu” iddia etti. Ancak piyasaları asıl sarsan cümle şu oldu:
“Şu anda üzerinde çalıştığımız politikalardan biri, Çin’den ABD’ye ithal edilen ürünlere büyük oranda yeni gümrük vergileri getirmek.”
Bu açıklamanın ardından S&P 500 yüzde 2,7, Nasdaq yüzde 3,56, Dow Jones ise 879 puan yani yaklaşık %1,9 değer kaybetti. Küçük ölçekli şirketleri izleyen Russell 2000 endeksi de yüzde 3 düştü.
Sert düşüşün nedeni: “Yeni ticaret savaşı” endişesi
Piyasalar, ABD ile Çin arasındaki ticaret görüşmelerinin yavaş da olsa ilerlediği ve ay sonunda yapılacak APEC zirvesinde Trump ile Çin lideri Xi Jinping’in bir araya geleceği beklentisiyle iyimserdi.
Ancak Trump’ın “devasa yeni vergiler” çıkışı, bu iyimserliği bir anda dağıttı. Yatırımcılar, ABD ekonomisinin hâlâ Çin’den gelen kritik parçalar ve ham maddelere bağımlı olması nedeniyle yeni tarifelerin üretimi ve büyümeyi sert vurabileceğinden endişe ediyor.
Nadir toprak elementleri krizi
Trump’ın öfkesinin arkasında, Pekin’in Perşembe günü duyurduğu yeni nadir toprak elementleri ihracat kısıtlamaları var. Çin, küresel arzın yüzde 70’ini elinde bulundurduğu bu kritik mineralleri ihraç etmek isteyen yabancı şirketlere lisans şartı getirdi.
Bu metaller, yarı iletken, elektrikli araç ve füze teknolojilerinde kullanılıyor. Trump yönetimi uzun süredir ABD’nin bu alandaki bağımlılığını azaltmak için yerli üretimi desteklemeye çalışıyor.
Teknoloji hisseleri liderliğinde satış dalgası
Cuma günkü satış dalgasına öncülük edenler teknoloji devleri oldu.
Nvidia yüzde 5,
AMD yüzde 8,
Apple yüzde 3,
Tesla yüzde 5 değer kaybetti.
Satışlar Çin’le bağlantılı şirketlerle sınırlı kalmadı. S&P 500’deki 500 şirketten 424’ü günü ekside kapattı. Bankacılık hisseleri de etkilendi; Bank of America ve Wells Fargo yüzde 2’den fazla geriledi.
Yalnızca savunmacı hisseler arasında sayılan Walmart ve bazı tütün şirketleri hafif artıda kapattı.
Trump’tan akşam tehdidi: Yüzde 100 vergi geliyor
Piyasalar kapanır kapanmaz Trump yeni bir açıklamayla tansiyonu daha da yükseltti. Çin’e uygulanan vergilerin “mevcut oranların üzerine yüzde 100 artırılacağını” söyledi ve “tüm kritik yazılımlara ihracat kontrolü” getirileceğini duyurdu. Bu karar, Nvidia gibi yapay zekâ şirketlerini doğrudan etkileyebilir.
Yeni vergilerin gelecek ay başında, yani Trump ve Xi Jinping’in görüşmesinin planlandığı tarihlerde yürürlüğe girmesi bekleniyor. Ancak Trump’ın açıklamaları, bu zirvenin artık gerçekleşmeyebileceği sinyali olarak yorumlandı.
Kripto ve finans piyasalarında da sarsıntı
Satış dalgası Wall Street’in ötesine taştı. Otomotiv parça tedarikçisi First Brands’in iflası, kredi veren bazı finans kuruluşlarını zor durumda bıraktı; Jefferies Financial Group hissesi yüzde 10’a yakın değer kaybetti. Kripto piyasalarında da sert düşüşler görüldü.
ABD borsaları pazar akşamı 18.00’de yeniden açılacak. Tahvil piyasaları ise Pazartesi günü Columbus Günü nedeniyle kapalı olacak.