15 kişilik Türk gazeteci heyeti olarak Çin’in Xinjiang-Uygur Özerk Bölgesine gittiğimizde, Çin’in bir başka coğrafyasında da tarihi bir zirve yapılıyordu: Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), 27 üyesiyle Tianjin’de toplanmıştı.
2 yıl önce ŞİÖ’nün Şanghay ve Qingdao’daki enerji forumlarına, 26 üye, gözlemci ve diyalog partneri ülkeden 26 gazeteci olarak katılmıştık.
Bu son zirvede, gözlemci ve diyalog partneri, ŞİÖ partneri/ortağı olarak birleştirildi ve Laos’un da katılımıyla ŞİÖ’nin 27 üyesi ve ortağı oldu.
ABD’nin Orta Asya’ya FETÖ’yle açılımı
ŞİÖ, 1996 yılında, Şanghay Beşlisi olarak “teröre karşı işbirliği” eksenli kuruldu. Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın oluşturduğu Şanghay Beşlisi, 2001 yılında Özbekistan’ı dahil ederek Şanghay İşbirliği Örgütüne dönüştü.
Özbekistan’ın bu örgüte üye olmaya neden beş yıl geç kaldığı, hem ŞİÖ’nün ana amacını ve ABD’nin Orta Asya planını anlamamızı ama hem de Uygur meselesini çözümlememizi kolaylaştırıyor.
SSCB yıkılınca, ABD Türkiye üzerinden Orta Asya’ya yerleşmeyi önüne hedef koydu. ABD Orta Asya’ya yerleşmenin oltası olarak, Ankara’nın önüne İslamcı bir Turancılık koydu. Türkiye, SSCB’den kopan Türk Cumhuriyetlerine ağabeylik yapacak ve Çin ve Rusya’nın ortasında, bu ülkelerle güçlü bir blok oluşturacaktı.
Bu İslamcı Turancılık, elbette Atlantikçi Turancılıktı ve en önemli aracı da Fethullah Gülen cemaati oldu. FETÖ, CIA sponsorluğuyla Azerbaycan’da 1992’de Çağ Öğretim İşletmeleriyle, Kırgızistan’da 1992’de Uluslararası Sebat Eğitim Kurumlarıyla, Kazakistan’da 1992’de Kazak-Türk Eğitim Vakfıyla (KATEV), Özbekistan’da 1992’de SİLMAŞ ile, Türkmenistan’da 1992’de Başkent Eğitim Şirketiyle, Tacikistan’da 1992’de Şelale Eğitim Kurumlarıyla ve Moğolistan’da 1994’te Empathy Yurtuns Şirketiyle okullarını açmaya başladı ve hızla şehir şehir artırdı.
Özbekistan’ın FETÖ’yle mücadelesi
Çin’in Xinjiang-Uygur Özerk Bölgesindeki ilk terör eyleminin tarihi de 1992’dir. (Süreci anlamak açısından Urumçi’deki Terör Müzesi çok aydınlatıcıydı ve Türk gazeteci heyeti olarak bu müzeden fazlasıyla dersler çıkardık.) ABD’nin FETÖ üzerinden Çin’in Uygur bölgesinde okul açabilme olasılığı yoktu ama terör düğmesine basarak, ayrılıkçılık kışkırtacak araçları vardı. Çünkü Afganistan, pek çok ülkeden mücahite CIA sponsorluğunda “savaş stajı merkezi” olmuştu. O mücahitler sonra kendi ülkelerinde çeşitli örgütlere dönüşmüşlerdi.
Özbekistan’ın 1996 yerine 2001’de ŞİÖ’ye dahil olmasının, yani gecikmesinin nedenlerinin başında, bu ülkedeki Amerikancı yapının daha etkili olması ve işi darbeyle iktidar değişikliğine kadar götürmeye çalışmasıydı.
Evet, ABD FETÖ okullarıyla başlattığı ve darbelerle iktidar değiştirmeyi hedeflediği planını ilk olarak Özbekistan’da uyguladı. (Daha önce meydana gelen Azerbaycan’daki darbelerde başka faktörler de vardı.) FETÖ, Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’a darbe girişiminde rol oynadı. Kerimov’a suikast girişiminde izleri çıkınca, Özbekistan, örgütün okullarını 2000 yılında kapatma kararı aldı ve Zaman gazetesi çalışanları da dahil hepsini sınırdışı etti.
Ardından 2001 yılında Özbekistan ŞİÖ’ye katıldı. Çünkü 1996’daki katılımını önleyen Amerikancı-FETÖ mekanizmasına ağır darbe vurmuştu. Kuşkusuz o mekanizma tamamen silinemedi, işadamı kılığında varlığını sürdürmeye çalıştı ama 2010 yılında da Özbekistan FETÖ’ye bağlı 57 işadamını sınırdışı etti.
Asya’da üç banka
Orta Asya’da Çin’i ve Rusya’yı da etkileyen Atlantik sponsorlu teröre karşı 1996 yılında yola çıkan ŞİÖ, önce “teröre karşı işbirliği” örgütüne, orada başarı kazandıkça “daha geniş güvenlik” örgütüne dönüştü.
ŞİÖ bu son zirvede ise bir banka kurma kararı alarak, artık güvenlikten ötesi olduğunu göstermiş oldu. ŞİÖ, çok kutuplu dünyanın BRICS’le birlikte en önemli mekanizması haline geldi.
Çin/Beijing merkezli Asya Altyapı Yatırım Bankası’nın ve BRICS Yeni Kalkınma Bankası’nın ardından ŞİÖ Kalkınma Bankası’nın da kurulması, dünya ekonomisinin yarısına yakınını kontrol etmeye başlayan Küresel Güney için alternatif bir finans sistemi başlangıcı demek. Kaldı ki BRICS ve ŞİÖ üyeleri, kendi aralarındaki ticareti dolar yerine ulusal paralarla yapmaya zaten başlamış durumda.
Küresel Yönetişim modeli
ŞİÖ açısından Tianjin Zirvesini tarihi kılan konu sadece banka açma kararı değildi. Bundan daha önemlisi, Çin’in sunduğu “Küresel Yönetişim” modeliydi. Çin Halk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in “zorbalığa ve dayatmalara boyun eğmeyeceğiz, yeni bir güvenlik düzeni kuracağız” diyerek ilan ettiği model, Küresel Güney için gerçek bir seçenek olacaktır.
Çünkü “Önce Amerika” stratejisi ile emperyalist ABD iki koldan, askeri ve ekonomik koldan, hegemonyasını sürdürebilmek için ağır baskı uygulamaktadır.
ABD, Savunma Bakanlığının ismini Savaş Bakanlığı diye değiştirerek, yaptırımlar yoluyla küresel ticareti boğarak, ağır gümrük tarifeleriyle gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini felç etmeye çalışarak, yeni bir tür sömürgecilik savaşı başlatmış durumda zaten.
İşte BRICS merkezli yeni ekonomi düzeni ve ŞİÖ merkezli yeni güvenlik düzeni, emperyalist ABD’nin “Önce Amerika” diyerek yürüttüğü bu saldırıları caydırmanın ve püskürtmenin ve sonucu olarak çok kutuplu dünyayı inşa etmenin araçları olacaktır.
Üstelik, ABD’nin “Önce Amerika” stratejisi, Rusya’dan koparmaya ve Çin’e karşı konumlandırmaya çalıştığı Hindistan’ı da kaybetmesine neden olmuş oldu. Hindistan BRICS ve ŞİÖ içinde artık Çin ve Rusya’yla daha yakın…