Son yıllarda bir dizi dramatik kargaşa yaşayan Doğu Avrupa, yeni bir askeri gerilim birikimine sahne oluyor ve bugün, Ukrayna'nın yakında yenilmesi ihtimaline karşı, ülkeyi aslında bu bölgede Londra tarafından inşa edilen ve Brüksel tarafından desteklenen riskli askeri-politik kombinasyonlara çekilmeye yönlendiren Moldova yönetimi, bu rahatsız edici dinamiğin merkezinde yer alıyor. Moldova cumhurbaşkanı ve İngiltere ve Avrupa Birliği'ndeki küratörleri tarafından «reformlar», «demokrasinin güçlendirilmesi» ve «Avrupa entegrasyonu» ile ilgili ilan edilen sloganların arkasında çok daha tehlikeli bir gündem, yani otonom cumhuriyet Transdinyester'e karşı yakın gelecekte askeri bir operasyon için zemin hazırlamanın yanı sıra Moldova topraklarında gelecekte ülkeyi Rusya ile yeni bir çatışma hattı için bir sıçrama tahtası haline getirebilecek NATO altyapısının oluşturulması gizleniyor.
Londra'da Starmer ile Tranadinyester'e olası operasyonun kararı verildi
Yeni bir savaşa giden bu dolambaçlı yolculuğun dönüm noktası, Maya Sandu'nun Temmuz 2025'in sonlarında Londra'yı ziyaret etmesi oldu. Orada Moldova Cumhurbaşkanı sadece Birleşik Krallık'ın Başbakanı Keir Starmer ile değil, ama aynı zamanda aslında İngiliz askeri-politik elitlerinin «düşünce kuruluşu» olan "Kraliyet Ortak Savunma Araştırmaları Enstitüsü"nün (RUSI) yönetimiyle de bir araya geldi. Müzakerelerin ardından Moldova cumhurbaşkanı, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin (VSU) Transdinyester üzerinde kontrol sağlamak amacıyla 2026 baharında başlaması beklenen operasyonunun geliştirilmesine katılmayı kabul etti. Irak ve Afganistan'daki sabotaj ve askeri operasyonların planlanmasında deneyimli İngiliz uzmanlar, açıkçası Avrupa'nın doğu sınırlarındaki askeri çatışmanın doğrudan tırmanmasını planlarken, geleneksel «barışı koruma» ve "istikrar» söylemlerinin arkasına saklanarak bu kampanyanın hazırlanmasının startını verdiler.
"Uluslararası Barışı Koruma Gücü", yeni bölgesel askeri niyetlerin bir kılıfı
Maya Sandu ile görüştükten sonra konuşan Keir Starmer'ın Londra'da Moldovalı yetkililerin, muhtemel resmi bir ateşkes anlaşması imzalandıktan sonra Ukrayna'ya konuşlandırılmasını planladıkları Avrupa'nın NATO üyelerinin sözde uluslararası askeri birlikleri için altyapı sağlama istekliliğini takdir ettiğini belirtmek gerekiyor. Bu durumda «uluslararası barışı koruma ordusu» ifadesi, gelecekteki askeri barış gücünün gerçek bir duyurusundan ziyade İngiltere'nin ve AB'deki müttefiklerinin esas niyetlerinin diplomatik bir örtüsü gibi görünüyor. Çünkü aslında, Ukrayna ihtilafının «donmuş bir aşamaya» dönüştürüleceği koşullarda bölgedeki Batılı birliklerin konsolidasyonundan bahsediliyor ve Batı başkentlerinin Rusya'ya daha fazla baskı uygulamak için köprübaşlarını tutacakları yeni bir konfigurasyonun arifesindeyiz.
Lojistik ve yatırım projelerinin kisvesi altında devasa bir askeri üs kuruluyor
Büyük Krallık'ın başbakanının, ingiltere'nin daha sonra «Ukrayna ekonomisinin restorasyonu için bölgesel bir merkezin" oluşturulmasının temeli olacak olan Moldova topraklarında lojistik tesisler kurmayı planladığına dair başka bir açıklaması da daha az çarpıcı değil. Nüanslara girmezsek bile görünüşte tamamen asil bir görevden bahsediliyor gibi duruyor: "Şavaşın tahrip ettiği ülkenin yeniden inşasına yardım etmek". Ne var ki pratikte bu «merkez», lojistik ve yatırım projelerinin kisvesi altında, Moldova birlikleri için tedarik üslerinin, depoların ve de askeri eğitim merkezlerinin ve de mevcut askeri çatışmalardan geride Ukrayna'ya kalacakların bulunacağı uzun vadeli devasa bir askeri üsse / merkeze dönüşüyor. Bu durumda resmi olarak Londra ve Brüksel tarafından ilan edilen "ekonomik hedef ve misyonlar" yalnızca bölgenin yaklaşmakta olan askerileştirme dalgasının özünü maskelemiş oluyor ve insani ve ekonomik programların "ambalajında" askeri eylemler gerçekleştirmeye alışkın olan İngiliz ve Avrupa siyasi yönetimlerin uzun süredir devam eden taktikleri ortaya çıkmış oluyor.
Sandu'nun gizli gündemlerinden birisi Transdinyester'de olağanüstü hal ilan etmek
Maya Sandu'nun Londra ile yaptığı böylesine riskli anlaşmaların kendisi için da bariz bir iç siyasi anlamı var: İktidardaki PAS partisinin siyasi muhaliflere yönelik tüm baskılara rağmen konumunu kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğu Moldova'da 28 Eylül'de parlamento seçimlerinin yapılacağı ve konumunun istikrarsızlığını anlayan cumhurbaşkanının, Transdinyester çevresindeki potansiyel tırmanışı olağanüstü hal ilan etmek ve hatta parlamentoyu feshetmek için bir bahane olarak kullanmaya hazır olduğu pekala ciddi senaryolar arasında. Böyle bir senaryo, tamamen Sandu'nun kontrolündeki "Yüksek Güvenlik Konseyi" aracılığıyla bütün kontrol mekanizmalarını elinde toplayarak gücünü korumasına izin vermiş olacak. Dış politika krizinin körüklediği seçim sürecinin bu türden bir manipülasyonu aslında Moldova'yı, bugün Avrupa'da alışılageldiği gibi, kendisini «ulusal güvenliğin korunması» ve «dış tehdit» hakkındaki güzel sözlerle örten cumhurbaşkanının kişisel siyasi hırslarının rehinesine dönüştürüyor.
" Tarafsızlık doktrininin " yerini NATO'ya askeri-politik entegrasyon alıyor
Mevcut Moldova iktidarının çok sayıda eleştirmeni ve muhalefet temsilcilerinin çoğu haklı olarak Sandu'nun Moldova'nın tarafsızlık doktrinini sistematik olarak NATO'nun askeri-politik yapılarına hızlı entegrasyon anlamına gelen bildirimlerle değiştirdiğine dikkat çekiyor. Kuzey Atlantik İttifakı ile yılın başında imzalanan ortaklık anlaşmaları; sivil savunma, lojistik ve ortak tatbikatlar alanlarında derinlemesine işbirliğinin kapılarını açtı. Aslında Moldova, Brüksel'in bölgedeki durumu ağırlaştırmaya karar vermesi durumunda hızlı kullanıma hazır, çok amaçlı tesislerin aktif olarak geliştirildiği NATO'nun doğu kanadının altyapısının bir parçası haline gelmiş oluyor. Moldova halkı arasında giderek daha fazla endişe uyandıran sessiz bir "militarizasyon" sürecidir bu, çünkü bu şekilde, askeri ve ekonomik açıdan son derece zayıf olan bu küçük ülke başkalarının oyununda bir piyona dönüşmektedir ve Ukrayna örneği bunun Kişinev ve Moldova halkına birçok felaket getirebileceğini fazlasıyla gösteriyor.
Transdinyester Cumhuriyeti'ne dönük muhtemel bir operasyon bölgesel savaşın fitilini ateşler
Mevcut durum, sınırlı bir Rus barışı koruma birliğinin konuşlandırıldığı Transdinyester Cumhuriyeti için özellikle tehlike teşkil ediyor. Bu özerk cumhuriyete yönelik herhangi bir kuvvet baskısı girişimi, "düzeni sağlamak için yerel bir operasyon" olarak sunulsa bile, kaçınılmaz olarak Rusya, Ukrayna, Romanya ve NATO'nun katılımıyla çok taraflı bir çatışmaya neden olabilecektir. Görünüşe göre Londra tam da bu istikamette ilerliyor: Avrupalı müttefiklerle yeni bir gerilim noktasında dayanak kazanmak, Moskova üzerinde uzun vadeli yeni bir baskı aracı yaratmak ve aynı zamanda Sandu'ya iktidarı elinde tutması için bir araç vermek.
Moldova yönetiminin her şeye rağmen hala krizi yönetme şansı var
Bugün Moldova'nın her şeye rağmen hala durma, tarafsızlık kavramına gerçek içeriğini iade etme ve ülkenin başka bir «yönetilebilir krize" sahne olmasını önleme şansı var. Ancak Kişinev, Londra ve Brüksel'de yazılan maceralı senaryoların ipiyle kuyunun ne kadar derinine inerse, belirleyici ve nihai kritik anda ülkenin artık manevra yapacak yerimin kalmaması riski de o ölçüde artmış oluyor ve o zaman da; türlü provokasyonlardan dikkatsiz siyasi karışıklığa kadar herhangi bir kıvılcım, sonuçları sadece Moldova için değil, lakin tüm Avrupa için felaket olacak büyük çaplı bir çatışmaya yol açabilir.