Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait XMM-Newton ve XRISM X-ışını uzay teleskopları, evrende nadir görülen bir kozmik olaya tanıklık etti. Bilim insanları, NGC 3783 adlı sarmal galaksinin merkezindeki süper kütleli kara deliğin ani bir X-ışını parlaması sonrası olağanüstü hızlarda madde savurduğunu açıkladı.
Yaklaşık 30 milyon Güneş kütlesine sahip dev kara deliğin, X-ışını patlamasının hemen ardından ışık hızının beşte birine (saniyede 60 bin km) ulaşan rüzgârlar oluşturduğu tespit edildi.
“Bir günde böyle bir rüzgâr oluştuğuna ilk kez tanık oluyoruz”
Araştırma ekibinden bilim insanı Liyi Gu, gözlemin önemini şu sözlerle özetledi:
“Bir kara deliğin bu kadar kısa sürede bu kadar yüksek hızda rüzgâr üretmesine daha önce şahit olmamıştık. X-ışını parlamasının hemen ardından yalnızca bir gün içerisinde bu rüzgârlar ortaya çıktı.”
Bu devasa hızlar, kara delik çevresindeki maddenin nasıl dağıldığı ve galaksilerin nasıl şekillendiğine dair yeni ipuçları sunuyor.
Kozmik patlamanın etkisi galaksiye yayılıyor
ESA’nın açıklamasına göre kara delikten kopan maddelerin kısa sürede bu kadar yüksek hızlara ulaşması, galaksilerin merkezindeki kara deliklerin çevreleriyle etkileşiminde çok daha dinamik süreçler bulunduğunu gösteriyor. Bilim insanları, NGC 3783’te gözlemlenen olayın aktif galaksi çekirdeklerinin enerji yayılımı hakkında yeni modeller geliştirilmesine katkı sağlayacağını belirtiyor.