Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard ve İsveç Adalet Bakanı Gunnar Strömmer ile Dışişleri Bakanlığındaki Türkiye-İsveç Güvenlik Mekanizması toplantısının ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.
Bakan Fidan, Bolu Kartalkaya'da yangın faciasında hayatını kaybedenler için Allah'tan rahmet, yakınlarına ise sabır diledi.
İsveçli bakanları Ankara'da ağırladıklarını belirten Fidan, normal şartlarda dörtlü mekanizma olarak planlanan görüşmelere İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'nın da katılacağını ancak yangın nedeniyle kendisinin Bolu'da olduğunu ifade etti.
Fidan, Finlandiya ve İsveç'in NATO'ya katılım sürecinde Türkiye'nin bu konuda kendi güvenlik endişelerini merkeze alan bir müzakere sürecinde bulunduğunu hatırlattı.
Özellikle 2022'de Madrid'de yapılan NATO Zirvesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İsveç ve Finlandiya liderleriyle bir araya geldiği ortamda güvenlik konusunda anlayış mutabakatına ulaşıldığını belirten Fidan, özellikle terörle mücadelenin bu 3 ülke arasında hangi esaslara dayalı yürütülmesi gerektiği konusunda bir anlayış mutabakatı olduğunu ifade etti.
Fidan, 2023'te Vilnius Zirvesinde bu anlayış mutabakatının pratikte nasıl hayata geçeceğine ilişkin bir mutabakata varıldığını, bunun neticesinde bir güvenlik mekanizmasının ihdas edilmesine karar verildiğini aktardı.
Bugün bu mekanizmanın bakanlar seviyesindeki ilk toplantısına Türkiye'nin ev sahipliği yaptığını dile getiren Fidan, bu toplantının önceki aylarda yapılacağını ancak İsveç heyetinin uçaklarının arıza yapması sonucu geri dönmek zorunda kaldıklarını ve toplantı tarihini değiştirdiklerini anımsattı.
Fidan, mekanizma kapsamında toplantıya Milli İstihbarat Teşkilatı, İçişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Adalet Bakanlığı gibi kurumlardan yetkililerin de katıldığını söyleyerek, hep beraber İsveçli muhataplarla bir araya geldiklerini, çok verimli ve kapsamlı görüşmeler yaptıklarını belirtti.
"İsveç önemli bir ortak ve müttefik"
Geçen yıl İsveç ile Türkiye arasındaki diplomatik ilişkilerin tesisinin 100. yıl dönümünü kutladıklarını dile getiren Fidan, "İsveç bizim için önemli bir ortak ve müttefiktir." dedi.
Bugünkü görüşmede işbirliğini güçlendirme kararlılıklarını bir kez daha teyit ederek bu yönde atılacak adımları ele aldıklarını anlatan Fidan, ekonomik işbirliğinin ikili ilişkilerin önemli bir boyutunu oluşturduğunu ifade etti.
Fidan, iki ülke arasındaki ticaret hacminin ilerleyen dönemde 5 milyar dolara yükseltmeyi hedeflediklerine işaret ederek, bu çerçevede geçen eylülde düzenlenen Ekonomi ve Ticaret Ortak Komitesi toplantısının önemli bir fırsat teşkil ettiğini vurguladı.
Bu tür toplantıların ekonomik ilişkilere ivme kazandıracağına inandıklarını kaydeden Fidan, iki ülke halkları arasındaki bağların giderek güçlendiğini de dile getirdi.
Fidan, geçen yıl yaklaşık 400 bin İsveçli turistin Türkiye'yi ziyaret ettiğini belirterek, İsveç'te yaşayan Türk toplumunun da ülkeler arasındaki ilişkileri derinleştirdiğini ifade etti.
İsveç'in NATO'ya üye olmasının bilhassa güvenlik ve savunma sanayi alanlarında Türkiye'yle ilişkiler geliştireceğine inandıklarına dikkati çeken Fidan, "İsveç'in üyeliği NATO'ya da güç katmıştır. Güvenliğin bölünmezliği ve 360 derece güvenlik anlayışı doğrultusunda tüm müttefiklerin birlik ve dayanışma içerisinde hareket etmeleri gerektiğine inanıyoruz." ifadelerini kullandı.
"Türkiye olarak İsveç'i terörle mücadele çabalarında desteklemeye devam edeceğiz"
Fidan, Avrupa Birliği (AB) üyesi olan İsveç'in Türkiye'nin AB üyelik sürecine yönelik desteğine güvendiklerini, üyeliğin önündeki engellerin aşılmasında ve AB ile ilişkilerin iletilmesinde İsveç'in desteğinin etkin ve görünür şekilde devam etmesini arzu ettiklerini söyledi.
Bugün gerçekleştirdikleri toplantıda başta terörle mücadele olmak üzere ikili ve uluslararası güvenlik konularında fikir alışverişinde bulunduklarını aktaran Fidan, İsveç'in terör örgütü PKK, PKK/YPG ve FETÖ'ye karşı attığı adımları ve alacağı ilave önlemleri ele aldıklarını belirtti.
Fidan, şöyle devam etti:
"İsveç heyeti terörün her türüyle mücadele vizyonu ortaya koyan bir yol haritası sundu, biz de değerlendirmelerimizi aktardık. Görüşmelerimiz devam edecek. Bu adımların devam etmesini ve sahada yansıma bulmasını bekliyoruz. Türkiye olarak İsveç'i terörle mücadele çabalarında desteklemeye devam edeceğiz. İsveç'in bu olumlu yaklaşımı, NATO'nun terörle mücadele alanındaki kabiliyet ve gücünü artıracaktır."
Fidan, görüşmelerinde savunma sanayi alanındaki işbirliğinin de müttefiklik ruhuna uygun olarak güçlendirilmesi gerektiğini, Suriye'deki gelişmeleri değerlendirdiklerini, Hamas ile İsrail arasındaki ateşkesin kalıcı hale getirilmesinin önemine değindiklerini aktardı.
Fidan, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın yol açtığı risk ve tehditler konusunda değerlendirmelerini paylaştıklarını, ayrıca PKK terör örgütünün bölgesel güvenliği ve istikrarı bozucu faaliyetleri hakkında kapsamlı bilgi verdiklerini söyledi.
Güvenlik Mekanizması kapsamında düzenli aralıklarla bir araya gelmeye devam edeceklerini belirten Fidan, bir sonraki toplantıya İsveç'in ev sahipliği yapacağını açıkladı.
"(Gazze'de) Ateşkesin devam etmesi önemli"
Fidan, uzunca bir zamandan sonra Gazze'de ateşkese ulaşıldığını belirterek, "Bu bir nebze olsun bizim kalbimize bir ferahlık verdi. Tabii ölenlerin, katledilenlerin üzüntüsü hep bizde olacak. Ateşkesin devam etmesi önemli. Yer yer İsrail tarafından ihlaller olmakta. Bugün yine can kaybıyla sonuçlanan saldırılar oldu. Özellikle Batı Şeria'da. Maalesef biz Lübnan'daki ateşkesten de görüyoruz ki İsrail ateşkes yaptığı zaman yüzde yüz harfiyen buna uymuyor. Belli ihlallerde bulunuyor. Umarız bu ateşkes bütün bu provokasyonlara rağmen devam eder." değerlendirmesinde bulundu.
İki milyon insanın Gazze'de sıkıştığına ve temel ihtiyaçlardan mahrum olduğuna dikkati çeken Fidan, ateşkesin bütün şartlarının hayata geçmesinin en büyük önceliklerinden olduğunu kaydetti.
Fidan, Gazze'ye insani yardımların kesintisiz devam etmesinin bu aşamada fevkalade önemli olduğunu belirtti.
Gazze'de ateşkes için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere Türkiye'nin bu yönde çok ciddi çabaları olduğunu dile getiren Fidan, bölgenin istikrara, barışa ve huzura ihtiyaç duyduğunu söyledi.
Fidan, hem Suriye'de hem Gazze'de yeniden yapılanmanın bir an önce başlaması gerektiğini vurguladı.
"(Gazze'de) Yeniden yapılanmanın da yeniden inşanın da önemi çok büyük"
Suriye'ye yönelik yaptırımların kaldırılması, insani ve teknik yardımların organize bir şekilde götürülmesi için uluslararası toplumun ciddi bir işbirliğine ihtiyacı olduğunu belirten Fidan, Gazze'ye yönelik insani yardım çalışmalarına ilişkin şunları kaydetti:
"Geçtiğimiz yaz Refah Sınır Kapısı'na gittik. Orada da gördük, yardımlarımızı oraya kadar gelmişti. Oradan içeri girmiyordu. Şimdi bugün ateşkesle beraber içeriye girme imkanı doğdu. Yardımlarla beraber yeniden yapılanmanın da yeniden inşanın da önemi çok büyük ve binaların çoğu resimlerden de görüyorsunuz, yıkılmış, imha olmuş durumda. Bunların tabii imarı yeniden yapılması zaman ve kaynak gerektiriyor. Bunun için uluslararası toplumun mobilize olması gerekiyor. Bu konuda daha etkin çalışacak birtakım donörler mekanizması ve proje uygulama mekanizmaları hayata geçirmesi gerekiyor."
İsveç Dışişleri Bakanı Stenergard ise Bolu Kartalkaya Kayak Merkezi'ndeki bir otelde çıkan yangında hayatını kaybedenler için başsağlığı diledi ve yaralananlar için geçmiş olsun dileklerini iletti.
Ankara'da bulunmanın kendisi için çok önemli olduğunu belirten Stenergard, "Bu bağlamda Türkiye Cumhuriyeti hükümetine ve Sayın Bakan Fidan'a özellikle de bizleri sıcak bir şekilde karşıladıkları için teşekkürlerimizi ifade etmek istiyorum." dedi.
Stenergard, yapılan toplantının yeni oluşturulan iki taraflı Güvenlik Mekanizmasının ilki olduğuna işaret ederek, şöyle devam etti:
"Bu çerçevede ortak ilgi alanlarımız, Sayın Başbakan Kristersson (İsveç Başbakanı Ulf Kristersson) ve Sayın Cumhurbaşkanı (Recep Tayyip) Erdoğan tarafından 2023'ün ortalarında oluşturulan güvenlik mekanizması çerçevesinde diyaloglar üzerine oluşturuldu. Bu bağlamda hem Türkiye hem de İsveç'in milli güvenlikle ilgili endişeleri, terörle mücadele ve örgütlü suçlarla mücadele gibi konuların ele alınmasını hedefleyen bir mekanizma. Bugün aynı zamanda mevcut uluslararası çatışmaları ve ortak güvenliğimizi tehdit eden konuları ele alma fırsatı bulduk."
"Türkiye'de YPG, PYD ve FETÖ olarak ifade edilen örgütlere hiçbir şekilde destek vermeyeceğimizi ifade ettik"
Stenergard, ülkesinin terörle mücadelesinin öncelikli bir konu olduğunu ve bu konuyu Türkiye ile birlikte ele alacaklarını vurgulayarak, "Uluslararası terör, iki ülkemiz de dahil olmak üzere bütün dünyayı tehdit ediyor. Bu nedenle müttefikler olarak terörle mücadele konusunda, her türlü mücadele konusunda birlikte çalışmaya devam edeceğiz." diye konuştu.
Bakan Fidan'a, İsveç'in Madrid'de (2022 NATO Madrid Zirvesi) ve Vilnius'ta (2023 NATO Vilnius Zirvesi) Türkiye'ye vermiş olduğu tüm taahhütleri yerine getireceğine dair teyitte bulunduğunu belirten Stenergard, "Türkiye'de YPG, PYD ve FETÖ olarak ifade edilen örgütlere hiçbir şekilde destek vermeyeceğimizi ifade ettik. İsveç olarak organize suçla ilgili her iki ülkeyi de etkileyen suçlarla mücadele etmeye devam edeceğiz. Bizim için ülkemiz açısından en üstte yer alan öncelikler arasında olmaya devam edecek ve Türkiye ile ortak ve müttefik olarak birlikte çalışmaya devam edeceğiz." ifadesini kullandı.
Stenergard, ülkesinin en önemli dış politika konusunun Rusya-Ukrayna Savaşı olduğuna işaret ederek, şunları söyledi:
"İsveç, her zaman Ukrayna'nın yanında olmaya devam edecek Rusya'ya karşı kendini savunurken. Bizim için barışın en önemli yolu Ukrayna'ya destek vermek, özellikle de hem silah tedariki açısından hem de hububat ihracatı konusunda verilen destekler bizim için çok önemli. Aynı şekilde uluslararası hukukun yerine getirilmesi çok önemli. Rusya'nın herhangi bir sonuçla karşılaşmadan bu eylemlerde bulunmasına izin verilemez. Rusya, İsveç için de bir güvenlik tehdidi olmaya devam edecek. Altyapı sabotajı, şiddet eylemleri, siber ve elektronik müdahaleler de dahil olmak üzere dezenformasyon ve yine yakın çevremizde bu şekilde gerçekleştirdiği hibrit eylemler bizim için önemli."
"Gazze'deki insani durum felaketin ötesine geçti"
Stenergard, görüşmelerde Orta Doğu konusunun da ele alındığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Esed rejiminin düşmesi, tarihi bir fırsattır, Suriye yönetimi ve Suriye halkının geleceğini yönlendirmesi açısından. Akabe Deklarasyonu, Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye'nin de desteklediği, bundan sonra takip edilecek çok önemli bir yol haritası ortaya konuluyor. Suriye için kapsayıcı ve adil bir siyasi sürecin olması kritik öneme sahiptir. Özellikle de kadınların ve azınlıkların da mutlaka bu geçiş dönemine dahil edilmesi gerekir. AB'nin bir parçası olarak İsveç de Türkiye ve diğer ortaklarla birlikte bu konuya destek vermeye hazırdır. (İsveç) Aynı zamanda Suriye'ye 25 milyon avroya varan, 2024'te destek veren önemli bir destekçidir. Aynı zamanda Suriyelilere ve mülteci topluluklara, komşu ülkelere de, Türkiye'de dahil olmak üzere destek vermeye devam edeceğiz. Çünkü Türkiye de gerçekten Esed rejiminin zalimliğinden kaçan birçok kişiye ev sahipliği yaptı."
Stenergard, Gazze'deki insani durumun özellikle kadınlar ve çocuklar açısından "felaketin ötesine geçtiğini" belirterek, şunları söyledi:
"İsveç hükümeti tutarlı bir şekilde her zaman tüm taraflara uluslararası insani hukuka saygı duymaya çağrıda bulunmuştur. Aynı zamanda insani erişimin sağlanması ve insani konularla çalışan aktörlere güvenlik sağlanması çağrısında bulunmuştur. Gazze'deki ateşkesi memnuniyetle karşılıyoruz. Birçok rehine, 7 Ekim 2023'ten bu yana tutulan esirler artık ailelerine kavuşabilecekler. Özellikle de en önemli şeylerden bir tanesi ateşkesin, Gazze'deki sivil nüfusun ızdırabını azaltması ve insani yardımlara erişimi arttırması ümidimiz. Umuyoruz ki bu konudaki kararlılık sağlam bir şekilde devam edecektir."
"Eşit derecede karşılıklı siyasi önceliklerimize önem veriyoruz"
Stenergard, Türkiye ve İsveç ilişkilerinde yeni bir aşamaya başlandığını ifade ederek, "Eşit derecede karşılıklı siyasi önceliklerimize önem veriyoruz ve bence hem Türkiye'ye hem İsveç'e faydalı olacak şekilde daha geniş anlamda bölgeye faydalı olacak birçok şey elde edebileceğimize inanıyorum." dedi.
Bakan Stenergard, iki ülkenin kuruluşları arasındaki işbirliğinin 2022 NATO Madrid Zirvesi ve 2023 NATO Vilnius Zirvesi sonrası sıkılaştığına işaret ederek, "Güvenlik Mekanizması Platformu çerçevesiyle bu işbirliğini daha da derinleştireceğiz." diye konuştu.
Bu çerçevede bilgi ve belge paylaşımının da artacağını vurgulayan Stenergard, şunları kaydetti:
"Her iki ülkede irtibat görevlileri konuşlandırıldı. Halihazırda karşılıklı kurumlarımız daha sıkı bir işbirliği içinde çalışmaya başladılar bile. İlgili kurumlardan temsilciler de vardı düzenlediğimiz toplantıda bugün. Görüşmelerimiz çerçevesinde önümüzdeki dönemde nasıl daha yakın bir işbirliği kurabileceğimizi konuştuk."