Kolombiya’nın ev sahipliğinde düzenlenen Amazon İşbirliği Antlaşması Örgütü (ACTO) Devlet Başkanları Zirvesi, çevresel işbirliği gündemiyle başlasa da, üye ülkelerin egemenlik ve dış müdahale konularındaki endişeleriyle dikkat çekti.
Toplantıya katılan Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, bazı ülkelerin "suçla mücadele" ve "ormansızlaşmayı önleme" gerekçeleriyle, gelişmekte olan ülkelerin egemenliğini ihlal ettiğini belirtti. Lula konuşmasında “Çevre koruma söylemleri, bazen yeni bir ekonomik korumacılık biçimine dönüşüyor. Suçla mücadele gerekçesiyle dış müdahale meşrulaştırılamaz." ifadelerini kullandı.
Zirvede kabul edilen Belem Deklarasyonu, Amazon havzasının korunması, iklim krizine karşı ortak eylem planı geliştirilmesi ve biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliği için iş birliği çağrısı içeriyor.
Bildiride, Amazon havzasının korunması için bölgesel işbirliğinin güçlendirilmesi, iklim değişikliğine karşı ortak hareket etme, yerli halkların haklarının gözetilmesi, su kaynaklarının ve biyolojik çeşitliliğin korunması, uyuşturucu kaçakçılığı ve yasa dışı faaliyetlere karşı ortak güvenlik mekanizmaları, sağlık, bilimsel araştırma ve sürdürülebilir kalkınma alanlarında işbirliği yapılması konusunda tarafların ortak taahhütte bulunduğu belirtildi.
ABD Karayipler’e asker gönderiyor: Venezuela'dan sert tepki
Zirvenin hemen öncesinde ise bölgedeki tansiyonu yükselten bir gelişme yaşandı. ABD, 19 Ağustos’ta yaklaşık 4 bin asker ve üç savaş gemisini, Venezuela kıyılarına yakın Karayip sularına konuşlandıracağını açıkladı. Operasyonun gerekçesi olarak, "uyuşturucu trafiğini önlemek" gösterildi.
ABD yönetimi daha önce, Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro’nun bir suç örgütü aracılığıyla ABD’ye uyuşturucu taşıdığı gerekçesiyle 50 milyon dolarlık ödül ilan etmişti. Yeni konuşlandırma, bu iddiaların ardından atılan en somut adım olarak değerlendiriliyor.
Venezuela ise kararı sert bir dille kınadı. Maduro yönetimi, ABD’yi ülkenin iç işlerine müdahale etmekle suçladı ve olası bir tehdit karşısında 4.5 milyon milis gücünün seferber edildiğini duyurdu. Venezuela Dışişleri Bakanı Yvan Gil, “Bu adım, sadece Venezuela'nın değil, tüm bölgenin barış ve istikrarına karşı bir tehdittir.” değerlendirmesinde bulundu.
Bölgesel gerilim ve egemenlik tartışmaları derinleşiyor
Son gelişmeler, Latin Amerika’da uzun süredir var olan "dış müdahale" tartışmalarını yeniden alevlendirdi. Hem Amazon zirvesinde öne çıkan egemenlik söylemi hem de Karayipler'deki ABD-Venezuela gerilimi, bölgenin küresel politikalarda daha bağımsız bir çizgi arayışının işaretleri olarak değerlendiriliyor.
Brezilya’nın liderliğinde yürütülen “güney gücü” söylemi ile Venezuela’nın sert çıkışları, Latin Amerika’nın hem çevresel hem jeopolitik meselelerde tek kutuplu dünyaya karşı alternatif arayışlar içinde olduğunu gösteriyor.